عفونت های منتقله از راه جنسی از علائم تا درمان

عفونت های منتقله از راه جنسی گروهی از بیماری‌ها هستند که از طریق تماس جنسی محافظت‌ نشده منتقل می‌شوند و این عفونت‌ها توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها ایجاد شده و شامل بیماری‌هایی مانند سوزاک، سیفلیس، کلامیدیا، ایدز و تبخال تناسلی هستند، برخی از این عفونت‌ها بدون علائم بوده و می‌توانند به‌ طور نامحسوس گسترش یابند، آیا می‌دانید که استفاده از کاندوم، آزمایش‌های منظم و آگاهی از علائم نقش مهمی در پیشگیری دارد؟ چه روش‌های دیگری برای کاهش خطر ابتلا وجود دارد؟

عوامل موثر در انتقال عفونت‌های جنسی

عفونت های منتقله از راه جنسی در زنان فعال از نظر جنسی که شریک جنسی متعدد دارند و در زنان کمتر از ۲۵ سال، سابقه عفونتهای جنسی، روسپی ها، مصرف کنندگان مواد مخدر شایعتر است. این عفونتها حتی ممکن است بدون علامت باشند.

برخی تستهای ویژه آزمایشگاهی به تشخیص این باکتریها کمک می کند و برخی عوامل این بیماریها باعث ایجاد زخم تناسلی می شوند. در صورت وجود هرگونه زخم تناسلی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری یا سرایت آن به دیگران به بهترین متخصص زنان مراجعه کنید.

• رابطه جنسی محافظت‌ نشده

• تعدد شرکای جنسی

• وجود عفونت‌های قبلی

• سیستم ایمنی ضعیف

• عدم آگاهی درباره راه‌های انتقال و پیشگیری

• استفاده مشترک از سرنگ و وسایل شخصی

انواع عفونت های منتقله از راه جنسی

بیماریهای زیادی از طریق تماس جنسی منتقل می شود و علائم این بیماریها شامل ترشح از واژن و درد لگن است که گاهی شدت آن‍ها به قدری زیاد است که بیماران باید بستری شوند و داروهای تزریقی دریافت کنند، همچنین این عفونتها باعث ناباروری می‌شوند.

از جمله این عفونتها می توان به سیفیلیس، سوزاک و سل و برخی بیماریهای ویروسی مثل زگیل تناسلی و تبخال تناسلی اشاره کرد.

عفونت های باکتریایی منتقله از راه جنسی

عفونت‌های باکتریایی منتقله از راه جنسی شامل سوزاک، سیفلیس و سل هستند که با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند. تشخیص و درمان زودهنگام ضروری است.

سیفیلیس  Syphilis

این عفونت در جوامعی که ایدز شایعتر است بیشتر دیده می شود و توسط نوعی اسپیروکت (نوعی باکتری) ایجاد شده و بعد از ورود میکروب به بدن ۳ هفته طول می کشد تا زخم در ناحیه تناسلی ایجاد شود، که این زخم‌ها معمولا سفت و بدون درد هستند و هر زخم مشکوک در ناحیه تناسلی باید از نظر سیفیلیس بررسی شود.

۶ هفته بعد از ایجاد زخم ممکن است ضایعات سیفیلیس تمام بدن را درگیر کرده و غدد لنفاوی را درگیر نماید، این ضایعه به شکل های مختلف و جوش مانند ظاهر شده و حتی در دهان نیز ممکن است ضایعه ایجاد شود، ضایعات در نواحی مرطوب بدن مثل مقعد و بخش خارجی دستگاه تناسلی می توانند رشد کنند و شبیه گل کلم شوند، از علائم آن می‌توان به تب و خستگی و احساس کسالت اشاره کرد که اگر بیماران درمان نشوند وارد فاز نهفته شده و تشخیص فقط براساس تستهای آزمایشگاهی صورت میگیرد، در مراحل اولیه فاز نهفته میکروب ها وارد خون شده و اگر بیمار حامله باشد عفونت به نوزاد نیز منتقل می شود، سیفیلیس مادرزادی با مرگ و میر زیادی همراه است.

نهایتا بیمارانی که درمان نمی شوند بعد از فاز نهفته وارد فاز ثالثیه (سوم) میشوند که در این فاز مغز و قلب و عروق درگیر می شوند.

سوزاک

عامل آن یک باکتری گرم منفی است که از طریق جنسی منتقل می شود و نوزاد نیز ممکن است در طی عبور از رحم آلوده گرفتار شود، در نوزادان باعث عفونت چشم می شود، علائم بیماری شامل سوزش و تکرار ادرار و ترشح چرکی از واژن در قسمت تحتانی شکم است ولی گاهی حلق نیز درگیر می شود و موجب گلودرد می‌شود و همچنین تب، درگیری پوست، غضروف ها، قلب و پرده های مغز، درد قسمت تحتانی نیز ایجاد می‌شود.

عدم درمان باعث درگیری کل لگن شده و باعث التهاب لگن و چسبندگی و انسداد لوله های رحم و ناباروری لوله می شود که تشخیص براساس تستهای آزمایشگاهی و تشخیص پزشک است و این عفونت در رشد جنسی مرد نیز وجود دارد که بیش از ۴۰ درصد بدون علامت هستند و باید درمان شوند.

سل دستگاه تناسلی

سل ناشی از میکروب خاصی است که بیشتر در ریه رشد می کند ولی می تواند از طریق جریان خون به رحم و لوله های رحمی دستگاه تناسلی برسد و ممکن است از طریق شریک جنسی آلوده به اعضای تناسلی منتقل شود، سل باعث چسبندگی شدید در دستگاه تناسلی شده و ناباروری ایجاد می کند و ممکن است سالها بدون علامت باشد یا با خونریزی رحمی ضایعات زخمی دهنده و بدشکل تظاهر پیدا کند.

اکثر زنان بدون علامت هستند و در جریان بررسی برای نازایی کشف می شوند، درد لگنی و حاملگی نابجا هم می تواند ایجاد کند و تشخیص براساس تست PPD و کشت ترشحات است و درمان برعهده پزشک متخصص است.

عفونتهای ویروسی منتقله از راه جنسی

عفونت‌های ویروسی منتقله از راه جنسی شامل ایدز، تبخال تناسلی، هپاتیت B و HPV هستند و برخی درمان ندارند، اما واکسیناسیون و پیشگیری مؤثرند.

عفونت تبخال تناسلی Herpes Simplex

شایعترین عفونت زخمی دهنده در ناحیه تناسلی است و عمدتا ناحیه مقعدی و تناسلی را درگیر می کند، ضایعه اولیه زخمهای دردناک و متعدد و سطحی است و می تواند با تب، سردرد، احساس ضعف و کسالت همراه باشد، همچنین این عفونت عودکننده است و در فواصل متعددی عود کرده و فعال شدن مجدد آن از شدت کمتری برخوردار است، انتقال ضایعات از فردی به فرد دیگر اتفاق می افتد.

این بیماری عوارض متعددی از جمله درگیری پرده مغز و عفونتهای مغزی دارد و تشخیص براساس شرح حال و معاینه بالینی و تجربه پزشک است و عفونتهای دیگری هم که وجود دارند که باعث زخم در ناحیه تناسلی می شوند، این عفونتها توسط پزشک متخصص باتجربه تشخیص داده می شود.

زگیل تناسلی

عامل آن یک ویروس است و این عفونت بسیار شایع است، اکثر بیماران بدون علامت هستند و در ۱ درصد از بیماران زگیل مشاهده می شود و ۹% دارای سابقه ای از آن هستند و دوره نهفته از ورود ویروس تا ایجاد زگیل به طور متوسط سه ماه است و زگیل‌ها در ناحیه تناسلی دیده شده که اکثرا با چشم غیرمسلح مشاهده نمی شوند، از این گونه زگیل ها باید بطور مرتب پاپ اسمیر گرفته شود و این ویروس به دو نوع کم خطر و پرخطر تقسیم بندی می شود.

در نوع پرخطر علاوه بر پاپ اسمیر نیاز به بررسی با وسیله و حتی نمونه برداری از گردن رحم است و واکسن چهارظرفیتی زگیل تناسلی امروزه در دسترس است که برای ایمن سازی دختران و زنان توصیه می شود، حتی افراد واکسینه نیز باید غربالگری سرطان سرویکس و تست پاپ اسمیر انجام دهند.

عفونت ایدز HIV

عفونت HIV یا عفونت نقص ایمنی یک نوع بیماری منتقله از راه جنسی محسوب می شود و در زنان ممکن است با علائم عفونت های عود کننده ناحیه تناسلی مشخص شود، این بیماران معمولا رفتارهای پرخطر جنسی مثل شریک جنسی متعدد، تزریقات آلوده ، اعتیاد به مواد مخدر، تماس جنسی با معتادین داشته اند، فقر نیز از عوامل خطر است، اکثر موارد ایدز در مردان اتفاق می افتد ولی امروزه این بیماری در زنان نیز در حال افزایش است و حتی احتمال ابتلای نوزاد در حاملگی و حین زایمان از مادر آلوده وجود دارد.

چون ویروس ایدز باعث نقص در سیستم دفاعی بدن می شود خطر ابتلا به عفونتهای فرصت طلب و یا سرطانهای مختلف وجود دارد، سایر علائم شامل اسهال، تعریق، کاهش وزن، عفونتهای متعدد مثل سل و عفونت ریوی متعدد، آسیب مغزی مثل عفونت مغز و فراموشی و درگیری اعصاب بدن است، تشخیص براساس تستهای آزمایشگاهی می باشد و درمان براساس داروهای ضد ویروس می باشد.

ایدز در دوران بارداری به چه صورت است؟

HIV می‌تواند از مادر به نوزاد منتقل شود، اما درمان ضدویروسی احتمال انتقال را کاهش می‌دهد و زنان باردار مبتلا باید پزشک خود را آگاه سازند تا درمان‌های لازم دریافت کنند، در این بیماران آمنیوسنتز ممنوع بوده و زایمان به‌ صورت سزارین توصیه می‌شود.، همچنین، زنان مبتلا در معرض خطر بالاتر سرطان سرویکس هستند و باید هر ۶ ماه پاپ اسمیر انجام دهند که مطالعات نشان داده‌اند سیکل قاعدگی در این بیماران کوتاه‌تر از ۱۸ روز است.

هپاتیت B

هپاتیت B یک عفونت ویروسی کبدی است که از طریق تماس با خون، مایعات بدن و رابطه جنسی محافظت‌ نشده منتقل می‌شود، این بیماری حاد یا مزمن بوده و در موارد شدید منجر به نارسایی کبد، سیروز یا سرطان کبد می‌شود، بسیاری از مبتلایان علائم مشخصی ندارند، اما برخی دچار زردی، خستگی و درد شکم می‌شوند و واکسن هپاتیت B مؤثرترین راه پیشگیری است.

نحوه تشخیص عفونتهای منتقله از راه جنسی

تشخیص عفونت‌ های منتقله از راه جنسی (STIs) با روش‌های زیر انجام می‌شود:

• پزشک علائم ظاهری مانند زخم، ترشح یا التهاب را بررسی می‌کند.

• آزمایش خون برای تشخیص عفونت‌هایی مانند HIV، هپاتیت B و سیفلیس استفاده می‌شود.

• آزمایش ادرار برای تشخیص بیماری کلامیدیا و سوزاک انجام می‌شود.

• نمونه‌برداری از ترشحات برای بررسی عفونت‌های باکتریایی و ویروسی مانند تبخال تناسلی و سوزاک انجام می‌شود.

• آزمایش پاپ اسمیر و HPV برای تشخیص ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و سرطان دهانه رحم در زنان توصیه می‌شود.

علائم و نشانه های عفونت های منتقله از راه جنسی

علائم عفونت های منتقله از راه جنسی بسته به نوع بیماری متفاوت است، اما برخی نشانه‌های رایج شامل موارد زیر هستند:

• ترشحات غیرمعمول از واژن یا آلت تناسلی

• سوزش و درد هنگام ادرار در بیماری‌هایی مانند سوزاک و کلامیدیا

• زخم‌ها و تاول‌های تناسلی

• خارش و التهاب در برخی عفونت‌ها مانند تریکومونیازیس

• درد لگن یا شکم

• تب و ضعف عمومی در عفونت‌های شدید مانند HIV و سیفلیس

روش های درمان عفونت های متقله از راه جنسی

درمان عفونت‌های منتقله از راه جنسی با توجه به نوع عامل عفونت و شدت آن متفاوت است که در اینجا روش‌های درمانی مختلف برای انواع این عفونت‌ها توضیح داده شده است:

درمان عفونت‌های باکتریایی

درمان عفونت‌های سوزاک، سیفلیس و کلامیدیا با آنتی‌بیوتیک‌ها صورت می‌گیرد، برای مثال، سیفلیس با پنی‌سیلین، کلامیدیا با آزیترومایسین و سوزاک با داروهایی مثل سفیکسیم درمان می‌شود و درمان به صورت دوره‌ای و خوراکی است، ولی در مواردی ممکن است نیاز به تزریق باشد، آنتی‌بیوتیک‌ها برای همه افراد مبتلا و حتی شریک جنسی آن‌ها تجویز می‌شود تا از عود بیماری جلوگیری شود.

عفونت‌های ویروسی

HIV درمان قطعی ندارد، اما با استفاده از درمان ضدویروسی (ART) می‌توان ویروس را کنترل کرد، این درمان به کاهش بار ویروسی در بدن کمک کرده و خطر انتقال به دیگران را به شدت کاهش می‌دهد، داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر و والاسیکلوویر برای کاهش علائم و جلوگیری از شیوع بیشتر تبخال تناسلی استفاده می‌شود، این درمان‌ها عفونت را درمان نمی‌کنند، اما شدت و مدت زمان علائم را کاهش می‌دهند.

درمان هپاتیت B نیز شامل داروهای ضدویروسی مانند انتراکتوویر و تنوفوویر است که ویروس را کنترل کرده ولی درمان قطعی وجود ندارد، واکسیناسیون برای پیشگیری از هپاتیت B توصیه می‌شود، درمانی برای ویروس HPV به صورت مستقیم وجود ندارد، اما برخی درمان‌ها مانند فریز کردن یا لیزر برای حذف زائده‌های تناسلی (زگیل‌ها) استفاده می‌شوند، همچنین واکسن HPV برای پیشگیری از برخی انواع خطرناک این ویروس وجود دارد.

پیشگیری از عفونت های منتقله از راه جنسی

پیشگیری از عفونت‌های منتقله از راه جنسی از اهمیت زیادی برخوردار است و از بروز بیماری‌های جدی و انتقال آن‌ها به دیگران جلوگیری می‌کند، روش‌های مختلفی برای پیشگیری از این عفونت‌ها وجود دارد:

1. استفاده صحیح و مداوم از کاندوم‌های لاتکس یا پلی اورتان در هنگام رابطه جنسی، بهترین روش برای پیشگیری از بسیاری از عفونت‌های جنسی مانند HIV، کلامیدیا، سوزاک، و تبخال تناسلی است، کاندوم‌ها به‌طور مؤثر از تماس مستقیم با ترشحات جنسی جلوگیری می‌کنند.
2. انجام آزمایش‌های منظم برای عفونت‌های جنسی، به‌ویژه در افرادی که روابط جنسی متعدد دارند یا در معرض خطر هستند، به شناسایی زودهنگام بیماری‌ها کمک می‌کند، تشخیص زودهنگام به درمان سریع و کاهش خطرات بلندمدت کمک می‌کند.
3. واکسن‌هایی برای پیشگیری از برخی عفونت‌های ویروسی وجود دارند، برای مثال واکسن HPV که برای پیشگیری از ویروس پاپیلومای انسانی که عامل سرطان‌های دهانه رحم است.
4. واکسن هپاتیت B برای پیشگیری از عفونت‌های کبدی.
5. محدود کردن تعداد شرکای جنسی و داشتن روابط جنسی با یک شریک ثابت که آزمایشات منفی دارد، خطر ابتلا به STIs را کاهش می‌دهد.
6. در صورت وجود علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی، زخم یا درد هنگام ادرار، باید از رابطه جنسی خودداری کرده و فورا به پزشک مراجعه کرد، این کار به جلوگیری از گسترش بیماری‌ها کمک می‌کند.
7. برای افراد در معرض خطر بالا مثل افراد مبتلا به HIV می‌توان از داروهای پیشگیرانه مانند PrEP برای کاهش خطر ابتلا به HIV استفاده کرد.
8. آگاهی از نحوه انتقال و علائم عفونت‌های جنسی به پیشگیری از آن‌ها کمک می‌کند، آموزش به افراد برای شناخت علائم، روش‌های پیشگیری، و اهمیت آزمایش‌های منظم می‌تواند به کاهش نرخ شیوع این بیماری‌ها کمک کند.

سوالات متداول

در نهایت…

عفونت‌های منتقله از راه جنسی یکی از مشکلات بهداشتی مهم هستند که از طریق رابطه جنسی بدون محافظت منتقل می‌شوند، این بیماری‌ها می‌توانند باکتریایی، ویروسی یا انگلی باشند و علائمی چون ترشحات غیرطبیعی، زخم‌های تناسلی و درد را به همراه داشته باشند.، پیشگیری از این عفونت‌ها از طریق استفاده از کاندوم، انجام آزمایش‌های منظم و محدود کردن شرکای جنسی ممکن است و درمان به موقع و جلوگیری از انتقال به دیگران برای حفظ سلامت فرد و جامعه ضروری است.