اقدامات قبل از زایمان نقش مهمی در سلامت مادر و نوزاد ایفا می‌کنند، این اقدامات شامل مراقبت‌های پزشکی منظم، تغذیه مناسب، آمادگی روانی، انتخاب بیمارستان و برنامه‌ریزی برای روز زایمان هستند، همچنین آگاهی از علائم شروع زایمان، تهیه وسایل مورد نیاز و شرکت در کلاس‌های آموزشی، می‌تواند اضطراب را کاهش داده و تجربه‌ای مثبت‌تر برای مادر فراهم کند، اما چه مراحلی باید حتما انجام شوند تا زایمانی ایمن و آرام داشته باشیم؟
اهمیت رعایت نکات قبل از زایمان
رعایت نکات و مراقبت‌های قبل از زایمان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، چرا که مستقیما بر سلامت مادر و جنین تأثیر می‌گذارد و این مراقبت‌ها شامل معاینات منظم پزشکی، بررسی رشد جنین، کنترل فشار خون، انجام آزمایش‌های ضروری و مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌های تجویز شده توسط پزشک است، همچنین رعایت رژیم غذایی مناسب، مدیریت استرس، ورزش سبک و آمادگی ذهنی احتمال بروز عوارضی مانند زایمان زودرس، دیابت بارداری یا پره‌اکلامپسی را کاهش می‌دهد.
مهم ترین اقدامات قبل از زایمان
قبل از زایمان باید برخی مراقبت ها را رعایت کرد و اقداماتی را انجام داد که عبارتند از:
مراجعه منظم به پزشک
در طول بارداری، معاینه منظم توسط بهترین متخصص زنان و زایمان ضروری است تا وضعیت رشد و سلامت جنین و شرایط عمومی بدن مادر بررسی شود و این معاینات شامل کنترل فشار خون، وزن، بررسی وضعیت رحم، صدای قلب جنین، و همچنین اندازه‌گیری ارتفاع رحم هستند.
هرگونه مشکل مثل فشار خون بالا، دیابت بارداری یا اختلالات رشد جنین در این مراجعات زود تشخیص داده می‌شود.
انجام آزمایش‌ها
در دوران بارداری چندین آزمایش خونی، ادراری و غربالگری مانند آزمایش غربالگری سه‌ماهه اول و دوم، بررسی دیابت بارداری (تست تحمل گلوکز) و بررسی عفونت‌ها، کم‌خونی یا اختلالات ژنتیکی انجام می‌شود.
سونوگرافی‌های ضروری
سونوگرافی‌های منظم مانند سونوگرافی آنومالی در هفته ۱۸ تا ۲۲ برای ارزیابی وضعیت جنین، جفت، و مایع آمنیوتیک اهمیت زیادی دارد.
تغذیه سالم و مناسب
تغذیه در دوران بارداری باید سرشار از مواد مغذی مانند آهن، کلسیم، پروتئین، اسید فولیک و ویتامین‌های گروه B باشد، مادر باید:
- مصرف میوه و سبزیجات تازه را افزایش دهد.
- از مصرف غذاهای فرآوری‌شده، پرچرب و شور پرهیز کند.
- مصرف لبنیات، غلات کامل، و پروتئین‌های سالم مانند گوشت پخته، تخم‌مرغ، و حبوبات را در برنامه داشته باشد.
- آب کافی بنوشد و از نوشیدنی‌های قندی و کافئین‌دار زیاد دوری کند.
مصرف مکمل‌های بارداری با تجویز پزشک
بدن مادر در دوران بارداری نیاز بیشتری به برخی مواد دارد و معمولا پزشک مکمل‌هایی مانند اسید فولیک برای پیشگیری از ناهنجاری‌های مغزی و نخاعی جنین، آهن برای پیشگیری از کم‌خونی و افزایش خون‌رسانی به جنین، کلسیم برای رشد استخوان‌های جنین و ویتامین D برای جذب بهتر کلسیم را تجویز می‌کند، مصرف خودسرانه مکمل یا گیاهان دارویی بدون مشورت پزشک خطرناک است.
آمادگی روانی و روحی برای زایمان
بارداری تغییرات زیادی در احساسات و روان مادر ایجاد می‌کند و به همین دلیل بسیار مهم است که مادر درباره روند زایمان، دردهای زایمانی و مراقبت از نوزاد اطلاعات کسب کند و همچنین در کلاس‌های آمادگی برای زایمان شرکت کند تا اضطرابش کمتر شود.
همچنین باید با اطرافیان یا مشاور درباره نگرانی‌ها و احساسات خود صحبت کند و از تکنیک‌های تنفس، یوگا یا مدیتیشن استفاده کند تا آرامش ذهنی بیشتری داشته باشد.
ورزش سبک و مناسب
ورزش‌های ملایم مانند پیاده‌روی، حرکات کششی، یوگا یا ورزش‌های مخصوص بارداری، به بهبود گردش خون، کاهش دردهای عضلانی و آمادگی برای زایمان کمک می‌کند و این فعالیت‌ها همچنین روحیه مادر را بهتر و خواب او را منظم‌تر می‌کنند، با این حال، هر نوع ورزش باید با مشورت پزشک انجام شود.
برنامه‌ریزی برای روز زایمان
مادر باید از چند هفته قبل از زایمان، خود را آماده کند که شامل انتخاب بیمارستان یا مرکز درمانی موردنظر، هماهنگی با پزشک، آماده کردن کیف وسایل شامل مدارک پزشکی، لباس مادر و نوزاد، پوشک، شناسنامه و برنامه‌ریزی برای فردی که او را در روز زایمان همراهی می‌کند.
آگاهی از علائم هشداردهنده
مادر باید بداند چه علائمی نشانه شروع زایمان یا مشکل احتمالی هستند، از جمله:
- دردهای منظم شکمی یا کمر
- پارگی کیسه آب
- خونریزی
- کاهش حرکات جنین
- تاری دید، سردرد شدید یا ورم ناگهانی
روز زایمان چه باید کرد؟
در روز زایمان، آمادگی ذهنی، جسمی و عملی مادر اهمیت زیادی دارد، در ادامه، مراحل و کارهایی که باید در این روز انجام دهید را به‌صورت کامل توضیح می‌دهیم:
- شناسایی علائم شروع زایمان شامل دردهای منظم و شدید شکمی یا کمری، ترشح مایع شفاف یا زردرنگ، خونریزی یا لکه‌بینی خونی و کاهش حرکات جنین
- حفظ آرامش و کنترل استرس
- برداشتن کیف وسایل زایمان
- مراجعه به بیمارستان یا مرکز زایمان
- گزارش دقیق علائم به کادر درمان
- آمادگی برای زایمان طبیعی یا سزارین
چه وسایلی باید برای روز زایمان به همراه خود برد؟
هم برای مادر و هم برای نوزاد باید کیفی را از روز قبل از زایمان آماده کرد که این وسایل عبارتند از:
وسایل مادر
- لباس گشاد و راحت
- لباس زیر
- دستمال کاغذی، نوار بهداشتی
- لوازم شخصی مثل صابون، شامپو، مسواک، خمیر دندان، برس مو، لوازم آرایش، دمپایی و غیره
- شماره تلفن های ضروری
- مدارک پزشکی مثل دفترچه بیمه، جواب آزمایش ها و سونوگرافی ها و پرونده بهداشتی
وسایل موردنیاز نوزاد
- لباس مناسب شامل کلاه، جوراب، زیرپوش، شلوار، لباس رو
- پتوی نوزاد
- پوشک
- ساک حمل نوزاد
نکات مهم و قابل توجه:
- بهتر است قبل از نزدیک شدن به زایمان با پزشک مشورت شود.
- تامین وسیله نقلیه و فاصله منزل تا محل زایمان در نظر گرفته شود.
- تاریخ احتمالی زایمان به همراه گفته شود.
سوالات متداول
بهتر است کیف وسایل زایمان را از هفته ۳۶ آماده کرده باشید تا در صورت شروع ناگهانی درد زایمان، زمان را از دست ندهید.
بله، مصرف غذاهای سالم مانند سبزیجات، میوه، پروتئین و لبنیات کم‌چرب توصیه می‌شود و از مصرف غذاهای پرچرب، شور، قندی و نوشیدنی‌های کافئین‌دار باید پرهیز کرد.
آزمایش‌های خون، ادرار، قند خون، غربالگری سندرم داون، بررسی کم‌خونی، تست‌های عفونت، و سونوگرافی‌هایی برای بررسی رشد جنین و سلامت جفت و مایع آمنیوتیک انجام می‌شود.
در سه‌ماهه اول معمولا هر ۴ تا ۶ هفته، در سه ماهه دوم هر ۲ تا ۴ هفته، و در س ه‌ماهه سوم هر هفته یا دو هفته یک‌بار مراجعه ضروری است، مگر اینکه پزشک نیاز به بررسی بیشتر داشته باشد.
در نهایت…
اقدامات قبل از زایمان نقش حیاتی در حفظ سلامت مادر و جنین دارند و انجام مراقبت‌های منظم پزشکی، تغذیه مناسب، آمادگی روانی و آشنایی با علائم زایمان باعث کاهش خطرات و افزایش احتمال زایمان موفق می‌شود و با رعایت نکات ضروری و همراهی با پزشک، می‌توان با اطمینان بیشتری به استقبال تولد نوزاد رفت.