بعد از زایمان، بدن مادر به تدریج به حالت طبیعی قبل از بارداری بازمی‌گردد، و یکی از مهم‌ترین تغییرات، بازگشت قاعدگی یا همان پریود است، اما زمان شروع پریود بعد از زایمان برای همه زنان یکسان نیست و به عواملی مثل شیردهی، نوع زایمان و شرایط هورمونی بستگی دارد، بعضی مادران تا ماه‌ها پریود نمی‌شوند، در حالی که برخی دیگر خیلی زود چرخه قاعدگی‌شان شروع می‌شود، آیا پریود بعد از زایمان با قبل از بارداری تفاوت دارد؟ و تا چه زمانی طبیعی است که قاعدگی بازنگردد؟
برگشت قاعدگی پس از زایمان
چرخه قاعدگی بعد از زایمان زمانی دوباره شروع می‌شود که سطح هورمون‌های بارداری کاهش یافته و بدن به تدریج به حالت طبیعی برگردد، این زمان به عوامل مختلفی بستگی دارد، اما مهم‌ترین عامل شیردهی است، در زنانی که به طور انحصاری و مرتب نوزاد را شیر می‌دهند، هورمون پرولاکتین که باعث تولید شیر می‌شود، مانع از تخمک‌گذاری و شروع قاعدگی می‌گردد و به همین دلیل، این مادران احتمال دارد چند ماه تا حتی یک سال یا بیشتر پریود نشوند، اما در زنانی که شیر نمی‌دهند یا شیردهی کمتری دارند، معمولا قاعدگی از ۶ تا ۸ هفته پس از زایمان شروع می‌شود و البته این زمان‌بندی برای هر فرد متفاوت است.
شروع تخمک گذاری در افراد مختلف متفاوت است بعضی مواقع تا یک سال طول می کشد ولی گاهی ۶ هفته و ۶ ماه بطور کلی اگر شیردهی وجود داشته باشد تا ۶ هفته بعد از زایمان و اگر مادر به نوزاد خود شیر ندهد تا ۳ هفته بعد از زایمان امکان حاملگی مجدد وجود دارد.
بیشتر بخوانید: زایمان طبیعی
علائم اولین پریود بعد از زایمان
علائم اولین پریود بعد از زایمان شامل موارد زیر است:
- خونریزی قاعدگی که ممکن است سبک یا سنگین‌تر از قبل باشد.
- درد و گرفتگی شکم یا لگن
- تغییر در رنگ خون، از قرمز روشن تا قهوه‌ای
- نوسانات خلقی و تحریک‌پذیری به دلیل تغییرات هورمونی
- حساسیت یا تورم در سینه‌ها
- احساس خستگی یا تغییرات اشتها
- ترشحات واژنی قبل از خونریزی قاعدگی
دلایل عقب افتادن پریود بعد از زایمان
نامنظمی یا عقب افتادن پریود بعد از زایمان کاملا طبیعی است و جای نگرانی ندارد، در ادامه، چند دلیل اصلی آن را مرور می‌کنیم:
شیردهی
مهم‌ترین عامل شیردهی منظم و مداوم به نوزاد است، هورمون پرولاکتین که برای تولید شیر ترشح می‌شود، مانع تخمک‌گذاری و نظم قاعدگی می‌شود، به این حالت، آمنوره لاکتاسیون گفته می‌شود و تا زمانی که نوزاد به صورت کامل و مکرر شیر مادر را دریافت کند، ممکن است پریود حتی تا ۶ ماه یا بیشتر بازنگردد.
عدم تعادل هورمونی پس از زایمان
بعد از تولد نوزاد، سطح هورمون‌های بارداری مثل استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد و بدن برای بازگشت به حالت طبیعی و تنظیم چرخه قاعدگی، نیاز به زمان دارد، در برخی زنان این روند سریعتر و در برخی دیگر کندتر است.
استرس، بی‌خوابی و خستگی مزمن
مادران تازه زایمان‌کرده با بی‌خوابی، استرس، اضطراب و مراقبت‌های شدید از نوزاد مواجه‌اند و این شرایط باعث اختلال در محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان می‌شود که مسئول تنظیم قاعدگی است.
تغذیه و کاهش وزن شدید
کاهش وزن ناگهانی یا تغذیه نامناسب نیز تخمک‌گذاری را مختل کرده و منجر به پریود نشدن می‌شود.
بیماری‌های زمینه‌ای یا مشکلات تیروئیدی
در موارد نادر، اختلال در عملکرد تیروئید یا سایر بیماری‌های غدد درون‌ریز می‌تواند دلیل تأخیر در بازگشت پریود باشد.
در صورتی که با این مشکل روبه رو شدهاید، برای معاینه و درمان باید هر چه سریعتر به متخصص زنان مراجعه کنید، به منظور دریافت نوبت از دکتر فرشته رحیمی با شماره ۰۹۳۸۵۹۸۸۱۵۳ تماس بگیرید.
تا چه زمانی عقب افتادن پریود بعد از زایمان طبیعی است؟
اگر شیردهی انحصاری دارید، نبود پریود تا ۶ ماه یا حتی بیشتر طبیعی است و اگر شیر نمی‌دهید یا شیردهی قطع شده و هنوز پریود نشده‌اید بعد از حدود ۳ تا ۴ ماه، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
برای بازگشت به چرخه قاعدگی و پریود منظم بعد از زایمان چه باید کرد؟
برای بازگشت به چرخه قاعدگی منظم بعد از زایمان، بهتر است چند نکته و توصیه مهم را رعایت کنید، بدن هر زن متفاوت است، اما با مراقبت‌های صحیح می‌توان به تنظیم سریعتر چرخه کمک کرد:
کاهش تدریجی شیردهی
اگر قصد دارید قاعدگی زودتر بازگردد، کاهش دفعات شیردهی یا توقف شیردهی باعث کاهش پرولاکتین و شروع مجدد تخمک‌گذاری می‌شود، البته اگر هنوز قصد شیردهی دارید، نباید عجله کرد.
تغذیه مناسب و کافی
رژیم غذایی متعادل شامل پروتئین، آهن، ویتامین‌ها و مواد معدنی به تعادل هورمونی بدن کمک می‌کند، کم‌خوری یا رژیم‌های سخت می‌توانند باعث ادامه آمنوره شوند.
خواب و استراحت کافی
استراحت مناسب تا حد امکان در دوران نوزادی کودک باعث کاهش استرس و تنظیم محور هورمونی بدن می‌شود.
مدیریت استرس
استرس و اضطراب زیاد، ترشح هورمون کورتیزول را افزایش داده و تخمک‌گذاری را مختل می‌کند، ورزش سبک، مراقبه و حمایت روانی می‌توانند کمک‌کننده باشند.
فعالیت بدنی منظم
ورزش سبک و منظم مثل پیاده‌روی یا یوگا به بهبود گردش خون، تنظیم هورمون‌ها و بازگشت قاعدگی کمک می‌کند.
معاینه پزشکی
اگر بعد از چند ماه به‌ویژه بدون شیردهی پریود بازنگشت یا بسیار نامنظم بود، بهتر است با بهترین متخصص زنان مشورت کنید، ممکن است نیاز به بررسی هورمونی یا تیروئید باشد.
تاثیر زایمان بر میزان خونریزی پریود
زایمان تأثیر قابل‌توجهی بر میزان و الگوی خونریزی قاعدگی دارد، بسیاری از زنان متوجه تغییراتی در پریودهای پس از زایمان می‌شوند و این تغییرات طبیعی هستند و به دلایل فیزیولوژیکی بدن اتفاق می‌افتند:
- برخی زنان بعد از زایمان، پریودهای سنگین‌تری تجربه می‌کنند، علت تغییرات هورمونی، افزایش ضخامت دیواره رحم، یا باقی‌ماندن قطعات کوچکی از جفت است.
- برخی دیگر کاهش خونریزی را تجربه می‌کنند که به دلیل تغییر شکل دهانه رحم یا تنظیم جدید هورمونی است.
- پس از زایمان به‌ویژه در صورت شیردهی، پریود برای چند ماه متوقف شود یا نامنظم می‌شود.
- با قطع شیردهی، نظم قاعدگی به حالت قبل بازمی‌گردد، ولی دقیقا مشابه قبل از بارداری نیست.
- برخی زنان پس از زایمان، درد کمتری دارند و احتمالا به دلیل باز شدن دهانه رحم یا تغییرات عضلانی است.
بیشتر بخوانید: خونریزی های غیر طبیعی رحم
در چه صورت باید به پزشک مراجعه کرد؟
- خونریزی بسیار شدید مثلا استفاده از بیش از یک پد در ساعت
- وجود لخته‌های بزرگ
- درد شدید یا تب
- تداوم بی‌نظمی قاعدگی بیش از ۶ ماه پس از زایمان
نکاتی در خصوص اولین پریود بعد از زایمان
- بدون شیردهی، پریود معمولا ۶ تا ۸ هفته پس از زایمان بازمی‌گردد.
- ممکن است پریود سنگین‌تر یا دردناک‌تر از قبل باشد.
- نظم قاعدگی ممکن است چند ماه طول بکشد تا به حالت طبیعی برگردد.
- امکان بارداری قبل از بازگشت پریود وجود دارد.
- در صورت خونریزی شدید یا علائم غیرعادی، باید به پزشک مراجعه شود.
سوالات متداول
تخمک‌گذاری ممکن است پیش از اولین پریود اتفاق بیفتد، پس بارداری امکان‌پذیر است.
خیر. خونریزی پس از زایمان (لوچیا) مربوط به تمیز شدن رحم است و پریود محسوب نمی‌شود.
در نهایت…
پریود بعد از زایمان با تغییراتی در زمان‌بندی، شدت خونریزی و درد همراه است و شیردهی معمولا باعث تأخیر در بازگشت قاعدگی می‌شود، اما تخمک‌گذاری قبل از اولین پریود اتفاق می‌افتد.، بنابراین استفاده از روش‌های پیشگیری در صورت نخواستن بارداری ضروری است و در صورت خونریزی شدید یا علائم غیرطبیعی، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.