HIV یک ویروس است که سیستم ایمنی بدن را هدف قرار داده و آن را تغییر میدهد و به این ترتیب خطر ابتلا به دیگر عفونتها و بیماریها و همچنین تاثیر آنها را افزایش میدهد..بدون درمان، این عفونت پیشرفت کرده و وارد فاز پیشرفتهی بیماری میشود که این مرحله را ایدز مینامند.
ویروس hiv با اثرگذاری بر گلبولهای سفید بدن خصوصا لنفوسیتها که نقش مهمی در مبارزه با انواع عفونت برعهده دارند، مقاومت بدن را در برابر عوامل بیماریزا میگیرد. سالهای زیادی طول میکشد تا فرد مبتلا به این بیماری پس از تضعیف کامل سیستم ایمنی به مرحله بیماری ایدز برسد.
HIV با سیستم ایمنی بدن شما چکار می کند؟
سیستم ایمنی بدن با کمک سلولهای CD4 (یا T Cell) از شما در برابر بیماریها محافظت میکند. ویروس HIV به این سلولها حمله کرده و آنها را وادار به تکثیر ویروس میکند. با کاهش تعداد CD4، سیستم ایمنی تضعیف شده و بدن در برابر عفونتها آسیبپذیر میشود.
در مراحل اولیه فرد سالم به نظر میرسد، اما در صورت عدم درمان، ویروس گسترش یافته و در نهایت میتواند به بیماری ایدز منجر شود. پیشگیری و درمان به موقع برای کنترل بیماری حیاتی است.
تفاوت میان HIV (اچ ای وی) و AIDS (ایدز) چیست؟
HIV ویروسی است که میتواند به ایدز منجر شود، اما این دو یکسان نیستند و افراد مبتلا به اچ آی وی لزوما دچار ایدز نمیشوند. این ویروس از فردی به فرد دیگر منتقل شده و بهتدریج سلولهای CD4 (سلولهای T) را که نقشی اساسی در سیستم ایمنی دارند، از بین میبرد. با کاهش شدید این سلولها، بدن توان مقابله با عفونتها را از دست میدهد.
ایدز مرحله پیشرفته HIV است که در آن، فرد یا به عفونتهای شدید مبتلا میشود یا تعداد سلولهای CD4 او به میزان خطرناکی کاهش مییابد. در صورت عدم درمان، این بیماری جدی بوده و میتواند منجر به مرگ شود.
بدون مراقبتهای درمانی، معمولا ۱۰ سال طول میکشد تا HIV به ایدز تبدیل شود. اما درمانهای موجود روند بیماری را کند کرده و به افراد مبتلا کمک میکنند تا سالها با سلامت نسبی زندگی کنند.
HIV از چه راههایی انتقال می یابد؟
افراد ممکن است ویروس HIV را از طرق زیر دریافت کنند:
- تماس جنسی (مرد با زن، مرد با مرد و زن با زن)
- ورود خون و فرآوردههای خونی آلوده به بدن مثلا از طریق بهکارگیری وسایل مشترک تزریق مانند سوزن یا سرنگ
- استفاده مشترک از تجهیزات خالکوبی بدون استریل شدن
- انتقال مادر باردار به جنین یا انتقال از طریق زایمان به نوزاد
- دوران شیردهی
- انتقال از طریق پیش جویدن
- ابتلا به بیماری های آمیزشی مثل سوزاک، سیفلیس، تبخال و زگیل تناسلی
نکته: در آغوش گرفتن، بوسیدن، رقصیدن و یا دست دادن با کسی که مبتلا به HIV و یا ایدز است شما را مبتلا به این ویروس نمیکند.
علائم و نشانه های ویروس اچ آی وی
علائم HIV بسته به مرحله عفونت متفاوت است. این ویروس سه مرحله اصلی دارد که هرکدام علائم خاصی دارند:
| مرحله حاد (۲ تا ۴ هفته پس از ورود ویروس) | مرحله پیشرفته (ایدز) |
| تب و گلو درد | کاهش وزن شدید |
| سردرد | تعریق شبانه شدید |
| دردهای عضلانی و مفصلی | اسهال مزمن |
| تورم غدد لنفاوی | زخمهای دهانی یا تناسلی |
| بثورات پوستی | مشکلات تنفسی و سرفههای مداوم |
| تعریق شبانه و خستگی شدید | عفونتهای مکرر و شدید |
نکته: پس از مرحله حاد، ویروس وارد یک دوره نهفته میشود که ممکن است سالها طول بکشد. در این مدت، فرد احساس سلامتی دارد اما ویروس همچنان در حال تکثیر و آسیب به سیستم ایمنی است.
روش تشخیص HIV
تشخیص HIV از طریق آزمایش خون یا نمونه بزاق انجام میشود. روشهای اصلی تشخیص شامل موارد زیر است:
آزمایشهای آنتیبادی
این آزمایشها وجود آنتیبادیهای تولیدشده توسط سیستم ایمنی در برابر HIV را بررسی میکنند. رایجترین روشهای آن عبارتند از:
- آزمایش سریع با استفاده از خون یا بزاق انجام میشود و نتیجه در کمتر از ۳۰ دقیقه آماده است.
- آزمایش الایزا دقت بالایی دارد اما ممکن است تا ۴ هفته پس از عفونت نتیجه منفی کاذب بدهد، زیرا بدن هنوز آنتیبادی کافی تولید نکرده است.
آزمایش آنتیژن/آنتیبادی
این آزمایش علاوه بر آنتیبادیها، آنتیژن ویروسی به نام p24 را نیز بررسی میکند که در مراحل اولیه عفونت قابل شناسایی است. این روش دقت بیشتری نسبت به آزمایشهای آنتیبادی دارد.
آزمایش PCR
این آزمایش ماده ژنتیکی ویروس RNA را در خون شناسایی میکند و عفونت را در مراحل اولیه (حدود ۱۰ روز پس از ورود ویروس) تشخیص میدهد. معمولا برای نوزادان متولد شده از مادران مبتلا یا در مواردی که نتیجه آزمایشهای دیگر مشکوک است، استفاده میشود.
آزمایش خودارزیابی
برخی کیتهای خانگی وجود دارند که فرد با نمونه بزاق یا خون نوک انگشت، آزمایش را انجام میدهد و نتیجه را در منزل مشاهده میکند.
نکته: آزمایشهای HIV باید در مراکز معتبر انجام شوند و در صورت مثبت بودن نتیجه، آزمایشهای تکمیلی برای تأیید تشخیص انجام میشود. تشخیص زودهنگام برای شروع درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری بسیار مهم است.
درمان HIV چگونه است؟
ویروس HIV برخلاف برخی ویروسهای دیگر، بهطور کامل از بدن حذف نمیشود و درمان قطعی ندارد. بااینحال، مراقبتهای پزشکی مناسب و بهموقع میتواند آن را کنترل کند.
درمان HIV شامل مصرف روزانه داروهای ضد رتروویروسی (ART) است که میزان ویروس را در بدن کاهش میدهد. این درمان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و به فرد کمک میکند زندگی سالم و طولانی داشته باشد.
پیش از معرفی ART در دهه ۱۹۹۰، مبتلایان طی چند سال به ایدز دچار میشدند، اما امروزه، در صورت تشخیص و درمان بهموقع، افراد مبتلا میتوانند عمری طبیعی و سالم داشته باشند.
سوالات متداول
اگر مادر باردار تحت درمان قرار بگیرد و مراقبتهای پزشکی مناسب انجام شود، احتمال انتقال ویروس به نوزاد بسیار کم خواهد بود. مصرف داروهای ضد HIV در دوران بارداری و زایمان بسیار ضروری است.
اگر HIV درمان نشود، به ایدز تبدیل شده و سیستم ایمنی را کاملا ضعیف میکند، درنتیجه فرد در برابر بیماریهای عفونی شدید بیدفاع میشود. اما با درمان مناسب، افراد مبتلا میتوانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند.
ویروس HIV در محیط خارج از بدن مانند سطوح و هوا بسیار ناپایدار است و در مدت زمان کوتاهی از بین میرود، بنابراین احتمال انتقال از طریق اشیاء یا سطوح بسیار کم است.
در نهایت…
ویروس HIV به سیستم ایمنی حمله کرده و در صورت عدم درمان، منجر به ایدز میشود. این ویروس از طریق خون، رابطه جنسی محافظت نشده و مادر به نوزاد منتقل میشود، اما از راههای روزمره مانند دست دادن یا بوسیدن سرایت نمیکند. درمان قطعی وجود ندارد، اما با درمان ضد رتروویروسی (ART) میتوان آن را کنترل کرد و زندگی سالمی داشت. تشخیص زودهنگام و رعایت روشهای پیشگیری، کلید مقابله با HIV است.