زایمان سزارین خروج جنین از راه برش جراحی و از روی شکم است. در مواردیکه زن باردار شرایط لازم برای زایمان طبیعی را ندارد باید سزارین شود و باید به نظر پزشک اطمینان کند. این جراحی در اتاق عمل و با کمک بیهوشی موضعی یا عمومی انجام می شود، همچنین انواع مختلفی دارد. با اینکه سزارین گزینهای ایمن در برخی شرایط است، اما مانند هر جراحی دیگری، با خطرات و دوران بهبودی طولانیتری همراه است. بنابراین تصمیم به انجام سزارین باید تحت نظر پزشک متخصص گرفته شود.
علت انجام زایمان سزارین چیست؟
علت انجام این زایمان به دلایل مختلف پزشکی و وضعیت مادر یا جنین بستگی دارد.
- زمانی که جنین به صورت بریچ یا سر پایین و عرضی قرار دارد و تولد طبیعی امکانپذیر نیست.
- فشار خون بالا، دیابت بارداری یا عفونتهایی که خطرات بیشتری برای مادر و نوزاد ایجاد میکند.
- در صورتی که زایمان طبیعی جواب نداده و نوزاد نتواند از مجرای زایمان عبور کند.
- جفت سر راهی یا جداشدگی زودهنگام جفت که میتواند خونریزی شدید به همراه داشته باشد.
- اگر مادر قبلاً عمل جراحی در رحم مانند سزارینهای قبلی انجام داده باشد چرا که احتمال پارگی رحم در زایمان طبیعی را افزایش دهد.
- در شرایطی که جنین در وضعیت اضطراری قرار داشته باشد، مانند کاهش ضربان قلب، که نیاز به زایمان سریع دارد.
انواع زایمان سزارین
انواع زایمان سزارین بر اساس زمان و علت انجام، نحوه برش و جراحی، و نحوه بخیه زدن متفاوت است.
سزارین انتخابی
براساس تصمیم فرد و با انتخاب خود فرد می باشد. این نوع سزارین زمانی انجام میشود که پزشک یا مادر به دلایل خاصی، مانند ترس از زایمان طبیعی یا وضعیتهای پزشکی خاص، تصمیم به انتخاب سزارین به جای زایمان طبیعی میگیرند.
سزارین اورژانسی
سزارینی است که با تشخیص پزشک برای نجات جان مادر و یا نوزاد انجام می شود. در این نوع سزارین، عمل به صورت فوری به دلیل مشکلات پیشبینی نشده که در هنگام زایمان طبیعی به خطر افتادن جان مادر یا نوزاد بروز میکنند، انجام می شود.
تفاوت زایمان طیبعی و سزارین
زایمان طبیعی و سزارین تفاوتهای زیادی از نظر فرآیند، زمان بهبودی و خطرات دارند:
در زایمان طبیعی نوزاد از طریق مجرای زایمان (واژن) و با کمک انقباضات رحم به دنیا میآید ولی در سزارین نوزاد از طریق برش در دیواره شکم و رحم مادر به دنیا میآید.
زایمان طبیعی دوره بهبودی کوتاهتری دارد در واقع بیشتر مادران در کمتر از یک هفته پس از زایمان میتوانند به فعالیتهای روزمره خود بازگردند. اما سزارین به دلیل اینکه یک عمل جراحی است، دوره بهبودی چند هفته طول میکشد.
زایمان طبیعی اگرچه معمولاً بدون عارضه است، اما احتمال دارد مشکلاتی مانند پارگی یا خونریزی رخ دهد اما سزارین به عنوان یک عمل جراحی، خطراتی مانند عفونت، خونریزی زیاد و آسیب به اندامهای داخلی مادر وجود دارد.
زایمان طبیعی مدت زمان بیشتری طول میکشد و ممکن است چند ساعت به طول انجامد. در جراحی سزارین سریعتر است و معمولاً نوزاد در مدت کوتاهی پس از شروع عمل به دنیا میآید.
اقدامات قبل از زایمان سزارین
این اقدامات شامل موارد زیر میشود:
- پزشک باید وضعیت عمومی سلامت مادر مانند آزمایش های خون، دیابت و سایر مشکلات پزشکی مانند بیماریهای قلبی و تنفسی را ارزیابی کند.
- در صورتی که مادر قرار است تحت بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی (اپیدورال یا اسپاینال) قرار گیرد، باید با متخصص بیهوشی مشورت کند.
- مادر از ۸ ساعت قبل از عمل باید از خوردن و نوشیدن اجتناب کند.
- قبل از عمل سزارین، پزشک توصیه می کند موهای ناحیه شکم و خط برش احتمالی را بتراشید.
- همراه داشتن یک نفر در روز جراحی
مراحل زایمان سزارین
در زیر به طور کلی به مراحل اشاره میکنم:
- مادر در بخش جراحی بستری میشود و برای عمل جراحی آماده میشود. این شامل پوشیدن لباس عمل، قرار دادن سرمها و کاتترها، و تهیه سایر زمینه های لازم برای جراحی است.
- قبل از شروع عمل جراحی، مادر بیهوش می شود. این اقدام میتواند شامل بیهوشی کلی با استفاده از داروها یا بیهوشی موضعی با استفاده از تزریق موارد مخصوص در ناحیه شکم باشد.
- برش در ناحیه مورد نظر ایجاد می شود. برش های زایمان سزارین انواع مختلفی دارند که همه آن ها دسترسی به ناحیه رحم را برای به دنیا آوردن بچه فراهم می کند.
- نوزاد از رحم مادر خارج شده و بند ناف او بریده می شود
- پس از عمل جراحی، مادر به واحد ریکاوری منتقل میشود. در این مرحله، نظارت بر علائم حیاتی مادر، مثل فشار خون و ضربان قلب، انجام میشود تا مطمئن شوند که خطری جان مادر را تهدید نمی کند.
- برشی که در ناحیه شکم انجام شده است نیاز به مراقبت دارد. پانسمانهای مناسب روی برش قرار داده میشود تا جلوگیری از عفونت و تسریع فرآیند ترمیم را تسهیل کند.
روش های ایجاد برش زایمان سزارین
روش های ایجاد برش متفاوت هستند که در ادامه آن ها را بررسی خواهیم کرد:
سزارین با برش عرضی
در این نوع سزارین، برش در ناحیه پایین رحم یعنی در عرض انجام میشود. این روش اصولا برای زنانی که برای اولین بار زایمان میکنند مناسب است و خطرات کمتری نسبت به دیگر انواع برش دارد. همچنین، این نوع برش امکان زایمان طبیعی در دفعات بعدی را افزایش میدهد.
سزارین با برش عمودی
در این نوع سزارین، برش عمودی در قسمت بالای رحم ایجاد میشود. این نوع زایمان زمانی انجام میشود که مشکلات پزشکی خاصی وجود داشته باشد که برش عرضی مناسب نباشد. این روش در اصل برای زنانی که قبلاً چندین سزارین داشتهاند یا در شرایط پیچیدهتری هستند، استفاده میشود.
چه زمانی برای زایمان سزارین به بیمارستان مراجعه کنیم؟
معمولا زمان مناسب برای زایمان به مادر از قبل گفته می شود. اما اگر شرایط بحرانی وجود داشته باشد، ممکن است این امر زودتر انجام شود. در این مواقع بنا به تجویز پزشک این اتفاق رخ می دهد. اما اگر می خواهید بدانید درد زایمان چگونه است و چه زمانی بچه به دنیا می آید، باید به شما بگوییم که درد زایمان یک تجربه طبیعی است و معمولا ناشی از انقباضات رحم و فشار بر روی عصبها و بافتها در مناطق مختلف ناحیه لگنی است. درد زایمان به منظور پیشبرد فرآیند زایمان ضروری است و به کاهش دفعات انقباض و باز شدن دهانه رحم کمک میکند. مادامی که انقباضات در رحم منظم باشد و هر بار فاصله بین هر دو انقاض کمتر شود، درد زایمان آغاز شده است و باید سریعا به متخصص مراجعه کنید.
مزایا و معایب زایمان سزارین
زایمان سزارین و زایمان طبیعی (واژینال) هر دو روشهای معتبری برای زایمان هستند و هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. در زیر به برخی از مزایا و معایب اشاره میکنم:
مزایا زایمان سزارین
- زایمان سزارین به صورت برنامهریزی شده انجام میشود، که به والدین امکان میدهد زمان زایمان را متناسب با برنامههای خود تعیین کنند.
- زایمان سزارین میتواند خطراتی که با زایمان طبیعی همراه هستند را کاهش دهد. برخی موارد از جمله مشکلات در باز شدن دهانه رحم، عدم پیشرفت مناسب در زایمان و مشکلات بهداشتی مادر و جنین میتوانند نیاز به این روش زایمان را الزامی کنند.
- در زایمان سزارین، تیم پزشکی به طور مستقیم در کنترل فرآیند زایمان حضور دارد. این میتواند به معنای کنترل بهتری بر شرایط و مدیریت مشکلات ناگهانی در طول زایمان باشد.
معایب زایمان سزارین
دوران نقاهت پس از زایمان سزارین معمولا بیشتر است. عمل جراحی سزارین یک مداخله جراحی است و نیازمند زمان برای بهبود و بازیابی بعد از عمل است.
هر عمل جراحی عوارضی از جمله عفونت، خونریزی، تشکیل خون در عمل، ترشح مایعات بیشتر و عوارض بیهوشی را دارد. زایمان سزارین نیز از این قاعده مستثنی نیست.
زایمان سزارین میتواند تأثیر مستقیمی بر روی زایمانهای آینده داشته باشد. برخی از مشکلات شامل خطر عمل مجدد سزارین، خطر ارتجاع رحم و عفونت در محل جراحی است.
برخی از زنان ممکن است به بیهوشی استفاده شده در زمان عمل جراحی سزارین واکنش نشان دهند. این واکنشها میتوانند شامل تهوع، استفراغ، سردرد و خستگی باشند.
علائم خطر بعد از زایمان
درصورت بروز علائم زیر بیمار به بیمارستان یا پزشک مراجعه کند.
- خونریزی بیش از حد قاعدگی در هفته اول
- تب ولرز
- خروج ترشحات بدبو و چرکی از واژن یا مهبل
- افسردگی شدید
- درد شکم و پهلو
- سوزش یا درد هنگام ادرار کردن
- درد و سوزش و تورم و قرمزی و ترشح محل بخیه ها
- درد و تورم یکطرف ساق و ران
در هنگام مراجعه بیمار، فشار خون، بدن، نبض، تنفس، وضعیت رحم و مقدار خونریزی و مشاوره تنظیم خانواده و تست پاپ اسمیر( بعد از ۶ هفته)، انجام می شود.
سوالات متداول
دوره نقاهت پس از سزارین طولانیتر از زایمان طبیعی است. حدود ۶ تا ۸ هفته برای بهبودی کامل از جراحی زمان میبرد. در این مدت، مادر باید از فعالیتهای سنگین اجتناب کند و مراقبتهای لازم را انجام دهد.
زایمان سزارین به عنوان یک عمل جراحی، همراه با برخی خطرات مانند خونریزی، عفونت و آسیب به اندامهای داخلی مادر است. برای نوزاد نیز ممکن است خطراتی مانند مشکلات تنفسی در پی داشته باشد.
در نهایت…
زایمان سزارین یک روش جراحی است که در مواقع خاصی مانند مشکلات جنینی یا پزشکی برای مادر ضروری میشود. با وجود مزایای آن در شرایط اورژانسی، این روش همراه با خطراتی مانند عفونت، خونریزی و دوره نقاهت طولانیتر است. تصمیم به انجام سزارین باید با مشاوره پزشک و بر اساس شرایط مادر و جنین گرفته شود تا بهترین گزینه برای سلامت هر دو انتخاب شود.