پس از زایمان، بسیاری از مادران با مشکلاتی در ناحیه پستان مواجه می‌شوند که می‌تواند بر روند شیردهی و سلامت عمومی آن‌ها تأثیر بگذارد، از جمله این مشکلات می‌توان به درد، التهاب، ترک نوک سینه، گرفتگی مجاری شیردهی و عفونت‌هایی مانند ماستیت اشاره کرد، شناخت مشکلات پستان بعد از زایمان و مراقبت از سینه‌ها از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری می‌کند، اما چگونه می‌توان این مشکلات را به درستی تشخیص و درمان کرد؟
شایع ترین مشکلات پستان بعد از زایمان
شایع‌ترین مشکلات پستان بعد از زایمان که در دوران شیردهی بروز می‌کنند، عبارت‌اند از:
احتقان پستان
روز سوم تا پنجم پس از زایمان، به دلیل افزایش حجم شیر، پستان‌ها متورم، سفت، حساس و گرم می‌شوند و با تب یا سردرد همراه هستند و در این حالت، تخلیه شیر هر دو ساعت، ماساژ ملایم پستان، استفاده از حوله گرم یا سرد، یا برگ کلم شسته و در صورت نیاز مسکن با تجویز پزشک توصیه می‌شود و شیردهی منظم شبانه نیز ضروری است.
ترک نوک پستان
احساس ناراحتی خفیف در نوک پستان طبیعی است، اما ترک، زخم و سوزش شدید ناشی از شیردهی نادرست است و باید روش آن اصلاح شود، استفاده از کیسه یخ، پاک کردن بزاق نوزاد، باقی گذاشتن یک قطره شیر روی نوک پستان برای خشک شدن، پرهیز از صابون و درمان برفک دهان نوزاد توصیه می‌شود.
درد و حساسیت پستان
درد و حساسیت پستان در روزهای ابتدایی پس از زایمان طبیعی شایع است و به دلیل پر شدن پستان از شیر یا تنظیم نشدن شیردهی ایجاد می‌شود، تخلیه منظم شیر، شیردهی به موقع و صحیح و ماساژ ملایم پستان به کاهش درد کمک کرده و در صورت تداوم یا شدت درد، باید به پزشک مراجعه شود.
گرفتگی مجاری شیر
این عارضه زمانی رخ می‌دهد که شیر به طور کامل تخلیه نشود و در مسیر خود تجمع یابد و این حالت باعث ایجاد توده‌ای سفت و دردناک در پستان می‌شود، برای پیشگیری و درمان، شیردهی منظم، تخلیه کامل شیر، ماساژ ملایم و استفاده از کمپرس گرم مفید است و در صورت تداوم، لازم است به پزشک مراجعه شود.
ماستیت یا التهاب پستان
به دلیل عفونت ناشی از تجمع شیر و باکتری ایجاد می‌شود و علائم آن شامل درد، قرمزی، تورم، تب و احساس گرما در ناحیه پستان است، درمان شامل تخلیه منظم شیر، استراحت، مصرف مایعات و در صورت لزوم آنتی‌بیوتیک با تجویز پزشک است.
آبسه پستان
این عارضه پس از ماستیت درمان نشده ایجاد می‌شود و به صورت توده‌ای دردناک، متورم و پر از چرک ظاهر می‌شود، ممکن است با تب و ضعف همراه باشد و درمان شامل تخلیه آبسه با سوزن یا جراحی و مصرف آنتی‌بیوتیک است، در صورت بروز این وضعیت، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
کاهش یا افزایش غیرعادی تولید شیر
استرس، تغذیه نامناسب یا شیردهی ناکافی باعث کاهش یا افزایش بیش از حد شیر می‌شود که در هر دو حالت نیاز به بررسی دارد.
بیشتر بخوانید: مراقبت های بعد از زایمان
نقش شیردهی صحیح در پیشگیری از بروز مشکلات پستان
شیردهی صحیح نقش مهمی در پیشگیری از بسیاری از مشکلات پستان پس از زایمان دارد و قرارگیری درست نوزاد در آغوش و گرفتن کامل هاله پستان توسط دهان او، از ایجاد ترک نوک سینه، گرفتگی مجاری شیر و ماستیت جلوگیری می‌کند، شیردهی منظم و کامل موجب تخلیه مناسب پستان‌ها شده و از تجمع شیر و التهاب جلوگیری کرده و اصلاح وضعیت شیردهی کلید سلامت پستان‌ها است.
برای درمان مشکلات پستان بعد از زایمان و مشاوره تخصصی، همین امروز با دکتر فرشته رحیمی ۰۹۳۸۵۹۸۸۱۵۳ تماس بگیرید و سلامت خود را تضمین کنید.
روش های مراقبت از پستان‌ها بعد از زایمان
برای حفظ سلامت مادر و جلوگیری از بروز مشکلاتی مانند درد، التهاب یا عفونت رعایت مراقبت ها بسیار مهم است، در ادامه نکات کامل مراقبتی بیان شده است:
شیردهی منظم و صحیح
نوزاد را به صورت صحیح در آغوش بگیرید و مطمئن شوید دهانش هاله دور نوک پستان را به‌خوبی گرفته باشد، شیردهی باید هر دو تا سه ساعت یکبار یا بر اساس نیاز نوزاد انجام شود تا شیر به طور کامل تخلیه شود و از احتقان جلوگیری شود.
تخلیه کامل شیر
حتی اگر نوزاد شیر نمی‌خورد، بهتر است با دست یا شیردوش شیر باقی‌مانده را تخلیه کنید تا شیر در پستان تجمع نکند و باعث گرفتگی مجاری نشود.
مراقبت از نوک پستان
پس از شیردهی نوک پستان را با پارچه تمیز خشک کنید و اجازه دهید کمی در معرض هوا قرار گیرد تا بهبود یابد، از صابون یا شوینده‌های قوی برای شستشوی نوک پستان استفاده نکنید چون باعث خشکی و ترک خوردگی می‌شود.
استفاده از کمپرس گرم و سرد
برای کاهش درد و تورم می‌توان از کمپرس گرم قبل از شیردهی و کمپرس سرد بعد از آن استفاده کرد، کمپرس برگ کلم نیز می‌تواند التهاب را کاهش دهد.
پوشیدن لباس راحت
از سوتین‌های نخی و مناسب استفاده کنید که فشار اضافی به پستان وارد نکند و اجازه تهویه داشته باشد.
مراقبت در صورت التهاب یا عفونت
اگر پستان دچار تورم، قرمزی، درد شدید یا تب شد، سریعا به پزشک مراجعه کنید و این نشانه ماستیت یا آبسه است که نیاز به درمان تخصصی دارد.
رعایت بهداشت دهان نوزاد
برای پیشگیری از مشکلات نوک پستان ناشی از برفک، دهان نوزاد را تمیز نگه دارید و در صورت مشاهده علائم برفک، درمان مناسب را شروع کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که علائم زیر را داشتید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
- درد پستان شدید و پایدار باشد.
- پستان قرمز، متورم و گرم شود.
- تب بالا همراه با علائم بیماری داشته باشید.
- ترک یا زخم نوک پستان عفونت کند یا بهبود نیابد.
- توده‌ای سفت و دردناک در پستان ایجاد شود که با شیردهی رفع نشود.
- ترشح غیرطبیعی یا خونریزی از نوک پستان دیده شود.
- علائم ماستیت یا آبسه پستان مشاهده شود.
سوالات متداول
این درد معمولا به دلیل پر شدن پستان‌ها از شیر و احتقان مجاری شیر است که با شیردهی منظم و ماساژ ملایم کاهش می‌یابد.
بله، ادامه شیردهی به تخلیه شیر کمک کرده و روند درمان را تسریع می‌کند، مگر در موارد خاص که پزشک توصیه دیگری کند.
در نهایت…
مشکلات پستان بعد از زایمان مانند تورم، درد، ترک نوک پستان، گرفتگی مجاری شیر و التهاب شایع هستند اما با مراقبت‌های صحیح و شیردهی منظم قابل پیشگیری و درمان‌اند، توجه به وضعیت نوزاد هنگام شیر خوردن و رعایت بهداشت نوک پستان اهمیت زیادی دارد و در صورت بروز علائم شدید یا طولانی‌مدت، مراجعه به پزشک ضروری است تا عفونت‌ها به موقع درمان شوند و سلامت مادر حفظ گردد.