عمل هیسترکتومی؛ چرا و چگونه انجام می‌شود؟

هیسترکتومی یا برداشت رحم یکی از شایع‌ ترین جراحی‌های زنان است که به دلایل مختلفی مانند فیبروم، آندومتریوز، خونریزی‌های شدید یا سرطان انجام می‌شود، این عمل تأثیرات جسمی و روانی مختلفی بر فرد می‌گذارد، چرا که با آن چرخه قاعدگی متوقف شده و امکان بارداری از بین می‌رود، اما آیا همیشه هیسترکتومی تنها گزینه درمانی است؟ و چگونه می‌توان تصمیم درستی در این مسیر گرفت؟ این مقاله راهنمای کاملی برای آشنایی با این جراحی مهم خواهد بود.

علت انجام هیسترکتومی چیست؟

انجام این جراحی همانطور که در ابتدای مقاله ذکر کردیم به دلیل بهبود و درمان بیماری های رحمی انجام می شود، که از جمله آن ها به موارد زیر اشاره می کنیم:

فیبروم رحم

فیبروم‌ها تومورهای غیرسرطانی هستند که در دیواره رحم رشد می‌کنند و می‌توانند باعث خونریزی شدید قاعدگی، درد لگن، کم‌خونی و مشکلات بارداری شوند، هیسترکتومی راه حل قطعی درمان فیبروم رحم است.

آندومتریوز

آندومتریوز وضعیتی است که در آن بافت مشابه بافت داخلی رحم (آندومتر) در خارج از رحم، مانند تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ رشد می‌کند و این موضوع باعث درد لگن، ناباروری و خونریزی غیرطبیعی رحم می‌شود، هیسترکتومی می‌تواند راه حلی برای تسکین علائم شدید آندومتریوز باشد.

سرطان رحم یا دهانه رحم

در برخی موارد، این عمل ممکن است بخشی از درمان سرطان رحم یا دهانه رحم باشد.

خونریزی رحمی غیرطبیعی

اگر خونریزی رحمی شدید یا غیرقابل کنترلی دارید که به درمان‌های دیگر مانند دارو یا IUD پاسخ نمی‌دهد، هیسترکتومی ممکن است راه حلی مناسب برای شما باشد.

افتادگی رحم (پرولاپس)

افتادگی رحم وضعیتی است که در آن رحم به دلیل ضعف عضلات و رباط‌های نگهدارنده آن به سمت پایین و به داخل واژن حرکت می‌کند و این جراحی راه حلی برای افتادگی شدید رحم است که علائم قابل توجهی ایجاد می‌کند.

بیماری التهابی لگن

عفونت شدید اندام‌های تولید مثل زنانه منجر به آسیب دائمی و نیاز به هیسترکتومی می‌شود.

هیسترکتومی تنها راه حل درمانی برای برطرف کردن اختلالات بالا نیست، همچنین در برخی شرایط برای درمان و مدیریت دیگر اختلالات نیز از این جراحی استفاده می‌شود، بنابراین برای تشخیص قطعی لازم است متخصص زنان با معاینه به این تشخیص برسد.

مواردی که لازم است قبل از انجام هیسترکتومی بدانید!

قبل از انجام هیسترکتومی، برخی اقدامات را باید انجام دهید که در زیر چند مورد از اقدامات قبل از جراحی هیسترکتومی ذکر شده است:

مشاوره با پزشک

در ابتدا، مهم است که با پزشک خود در مورد جزئیات جراحی هیسترکتومی صحبت کنید، پزشک شما در مورد چگونگی انجام جراحی و آمادگی های قبل از جراحی به شما توضیح خواهد داد.

آزمایشات قبل از جراحی

امکان دارد نیاز به انجام آزمایشاتی مانند آزمایشات خون، آزمایشهای ادرار، آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی و سایر آزمایشات تشخیصی برای ارزیابی وضعیت فرد باشد.

خودداری از مصرف برخی از داروها

پزشک از شما می‌خواهد تا قبل از جراحی مصرف برخی داروها به ویژه داروهایی که ممکن است با جراحی ارتباط داشته باشند را قطع کنید، بنابراین، حتما با پزشک خود در مورد داروهایی که استفاده می‌کنید، صحبت کنید.

ناشتا بودن قبل از جراحی

اغلب نیاز است که قبل از جراحی حداقل ۶ تا ۸ ساعت ناشتا بمانید.

برای دریافت نوبت از دکتر فرشته رحیمی با شماره ۰۹۳۸۵۹۸۸۱۵۳ تماس بگیرید.

هیسترکتومی چگونه انجام می شود؟

جراحی هیسترکتومی به چند روش مختلف انجام می شود، که توسط پزشک متخصص با توجه به وضعیت سلامت فرد انتخاب خواهد شد، روش‌های رایج جراحی هیسترکتومی عبارتند از:

هیسترکتومی شکمی

در این روش ناحیه شکم برش زده می شود و بعد از آن رحم و یا هر بخشی که لازم است از طریق این برش، خارج شده و در آخر برش ها بخیه می خورد.

هیسترکتومی واژینال

در این روش برش در ناحیه واژن ایجاد می شود اما با این تفاوت که برش های کوچکی ایجاد می شود و موارد لازم از طریق واژن خارج می شود.

هیسترکتومی لاپاراسکوپی

در روش لاپاراسکوپی برش های کوچکی در ناحیه شکم ایجاد می شود و شکم از طریق گاز CO2 پر می شود و لاپاراسکوپ وارد شکم می شود و از طریق دیگر ابزارها جراحی انجام می شود، در این روش نیاز به ایجاد برش های گسترده نخواهد بود.  

✔ جراحی میومکتومی

چه افرادی نمی توانند جراحی هیسترکتومی را انجام دهند؟

باوجود اینکه جراحی هیسترکتومی برای بسیاری از افراد یک راه حل مفید و مؤثر است، اما در برخی موارد، این جراحی برای برخی از افراد توصیه نمی شود و با خطرات بیشتری همراه است، افراد زیر ممکن است نتوانند جراحی هیسترکتومی را انجام دهند:

۱. افرادی مانند افراد با بیماری‌های قلبی-عروقی مهم یا سایر مشکلات جدی سلامت که به طور عمومی برای جراحی های بزرگ ریسک بالایی دارند.

۲. افرادی که در دوران بارداری هستند یا قصد دارند باردار شوند.

۴. افرادی که مشکلات عمده از جمله عفونت شدید، خونریزی بیش از حد، سرطان پیشرفته رحم و یا مشکلات جدی در سیستم عضلانی-اسکلتی دارند.

۵. افرادی با وضعیت عمومی بسیار ضعیف یا سن بسیار بالا که توانایی تحمل جراحی عمومی را ندارند.

تصمیم نهایی درباره صلاحیت جراحی هیسترکتومی برای هر فرد، توسط پزشک متخصص و با توجه به وضعیت فردی و عوامل مربوطه اتخاذ می‌شود و مهم است که با پزشک خود در مورد مزایا، معایب و ریسک‌های مرتبط با هیسترکتومی مشورت کنید.

هیسترکتومی چند نوع دارد؟

این جراحی بسته به این امر که از کدام قسمت های رحم برداشته می شود، به انواع مختلفی تقسیم بندی می شود که عبارتند از:

• هیسترکتومی کامل که در این روش، کل رحم از جمله دهانه رحم (سرویکس) برداشته می شود.

• هیسترکتومی ساب توتال که در این روش، قسمت بالایی رحم برداشته می شود اما دهانه رحم باقی می ماند.
• هیسترکتومی رادیکال که علاوه بر رحم و دهانه رحم، بخش‌هایی از واژن، بافت‌های اطراف رحم و گاهی تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ نیز برداشته می‌شود، این نوع معمولا برای سرطان رحم یا دهانه رحم انجام می‌شود.

آیا هیسترکتومی عوارض دارد؟

این جراحی مانند هر اقدام جراحی دیگری ممکن است فرد را دچار عوارض ناخواسته کند. و اکثر این عوارض امروزه کنترل شده هستند، عوارض جانبی کوتاه مدت شامل خونریزی، درد، عفونت و یبوست است و عوارض بلند مدت نیز وجود دارد که عبارتند از:

• بعد از جراحی در صورت خارج کردن رحم دیگر نمی توانید باردار شوید.
• علائم گرگرفتگی و تعریق شبانه ناشی از کاهش سطح استروژن پس از برداشتن تخمدان ها (سالپنگو اوفورکتومی) در حین عمل است.
• کاهش میل جنسی به دلیل تغییرات هورمونی یا آسیب به اعصاب لگن در حین جراحی ایجاد می‌شود.
• ضعف عضلات کف لگن منجر به بی اختیاری ادراری می‌شود.

عوارض بلند مدت لزوما ایجاد نمی شود و در صورت مراجعه به یک متخصص باتجربه تا جای ممکن کنترل می شود.

نکات مراقبتی بعد از هیسترکتومی

برای تسریع روند بهبودی باید مراقبت های بعد از هیسترکتومی به درستی رعایت شود که این مراقبت ها عبارتند از:

• استراحت کافی و پرهیز از فعالیت سنگین حداقل به مدت ۶ هفته

• خودداری از بلند کردن اجسام سنگین

• پرهیز از رابطه جنسی تا زمان تأیید پزشک

• پیاده‌روی آرام برای جلوگیری از لخته شدن خون

• مصرف منظم داروهای تجویز شده

• مراقبت از محل بخیه و خشک نگه‌ داشتن آن

• نوشیدن مایعات فراوان و رژیم غذایی پرفیبر برای پیشگیری از یبوست

• گزارش هرگونه تب، ترشح، درد شدید یا خونریزی به پزشک

• شرکت در ویزیت های پیگیری پزشکی

جایگزینی برای هیسترکتومی وجود دارد؟

بله، در بسیاری از موارد، بسته به علت اصلی بیماری، جایگزین‌هایی برای هیسترکتومی وجود دارد که به حفظ رحم کمک می‌کنند، برخی از مهم‌ترین روش‌های جایگزین عبارت‌اند از:

• درمان دارویی برای کنترل خونریزی شدید یا فیبروم‌ها، داروهای هورمونی یا غیروهورمونی استفاده می‌شود.

• میومکتومی جراحی برای برداشت فیبروم‌ها بدون خارج کردن رحم.

• آبلیشن آندومتر برای از بین بردن لایه داخلی رحم جهت کاهش خونریزی قاعدگی (در زنانی که قصد بارداری ندارند).

• قرار دادن IUD هورمونی (مثل میرنا) برای کاهش خونریزی‌های شدید قاعدگی.

سوالات متداول هیسترکتومی

در نهایت باید بدانید که…

هیسترکتومی یک عمل جراحی برداشتن رحم است که در مواردی مانند عفونت‌های مزمن رحم، فیبروم‌های بزرگ، سرطان رحم انجام می‌شود و این عمل عوارضی مانند درد، خونریزی، عفونت و … را احتمالا به همراه داشته باشد، زمان بهبودی بین ۴ تا ۸ هفته است و در برخی موارد، نیاز به مصرف داروهای هورمونی پس از هیسترکتومی وجود دارد.