مشاوره قبل از بارداری یکی از مهمترین گامها برای داشتن یک بارداری سالم و کمخطر است، چرا که بارداری یکی از مراحل مهم و تکاندهنده در زندگی زنان است و نیازمند آمادگی و اطلاعات کافی است، در این مرحله، زن و شوهر با بررسی وضعیت سلامت جسمی و روانی، سابقه بیماریها، تغذیه، سبک زندگی و عوامل ژنتیکی، برای بارداری آماده میشوند، این مشاورهها میتوانند از بروز بسیاری از مشکلات بارداری و تولد نوزاد با نقایص مادرزادی جلوگیری کنند، مشاوره چه تاثیری بر روی سلامت مادر دارد؟
اهمیت مشاوره قبل از بارداری چیست؟
اهمیت مشاوره قبل از بارداری در این است که به زوجین کمک میکند تا با آمادگی کامل و آگاهی از وضعیت جسمی، روانی و تغذیهای خود، بارداری سالمتری را تجربه کنند، در این مشاوره بیماریهای زمینهای شناسایی و کنترل میشوند، واکسنهای ضروری تزریق میگردد و خطرات ژنتیکی یا دارویی بررسی میشود، این فرآیند از بروز بسیاری از عوارض بارداری و مشکلات جنینی جلوگیری کرده و سلامت مادر و نوزاد را تضمین کند.
تاثیر مشاوره قبل بارداری بر سلامت مادر و جنین
مشاوره قبل از بارداری به همراه رعایت مراقبت های بارداری به زنان کمک میکند تا زوجین به طور روانی برای ورود به دوران بارداری آماده شوند، در این مشاوره، مسائلی مانند تغییرات هورمونی، تغذیه مناسب، تغییرات بدنی و روحی، مراقبت از خود و نحوه مدیریت استرس مورد بحث قرار میگیرند، این اطلاعات به زنان کمک میکند تا با اطمینان بیشتری به دوران بارداری و زایمان نزدیک شوند.
زنان میتوانند در این مشاوره با متخصصان بهداشت بارداری مشورت کنند و درباره ویتامینها، مکملهای غذایی، یا هر نوع مشکل پزشکی مرتبط با بارداری سوال کنند، این اطلاعات به زنان کمک کرده تا تغذیه سالم و مراقبتهای پزشکی صحیح را در دوران بارداری رعایت کنند و سلامت خود و جنین را بهبود بخشند.
در مشاوره قبل از بارداری چه مواردی بررسی می شود؟
در مشاوره قبل از بارداری، پزشک با هدف آمادهسازی کامل بدن و ذهن زوجین برای یک بارداری سالم، موارد زیر را بهطور دقیق بررسی میکند:
بررسی سابقه پزشکی فردی و خانوادگی
پزشک در مورد بیماریهای مزمن مانند دیابت، فشار خون، صرع، تیروئید، بیماریهای قلبی، کلیوی و خودایمنی سؤال میکند، همچنین سابقه ناباروری، سقط مکرر، زایمان زودرس یا نوزاد با ناهنجاری مادرزادی بررسی میشود و از طرفی، بیماریهای ارثی در خانواده نیز ارزیابی میگردد.
ارزیابی وضعیت واکسیناسیون
واکسیناسیون علیه بیماریهایی مثل سرخجه، هپاتیت B، دیفتری، کزاز، آبلهمرغان و HPV بررسی میشود، اگر ایمنی کافی وجود نداشته باشد، قبل از اقدام به بارداری واکسیناسیون انجام میگیرد تا از ابتلا به بیماریهای خطرناک در دوران بارداری جلوگیری شود.
انجام آزمایشهای اولیه
شامل آزمایش خون برای بررسی کمخونی، تیروئید، قند خون و گروه خونی، آزمایش ادرار برای بررسی عفونت یا مشکلات کلیوی و بررسی عامل Rh و آنتیبادیها در مادر است.
ارزیابی هورمونی و قاعدگی
تنظیم بودن دورههای قاعدگی، وضعیت تخمکگذاری و تعادل هورمونی از جمله موارد مهمی است که در مشاوره بررسی میشود و در صورت بینظمی قاعدگی، پزشک علت را بررسی و درمان میکند.
وضعیت روانی و عاطفی
سلامت روانی در بارداری نقش حیاتی دارد، در این مشاوره، پزشک نشانههای افسردگی، اضطراب یا مشکلات روانی گذشته را بررسی کرده و در صورت لزوم مشاوره روانشناسی یا روانپزشکی پیشنهاد میشود.
بررسی شاخص توده بدنی (BMI) و وضعیت تغذیه
وزن و قد فرد برای محاسبه BMI اندازهگیری میشود، چاقی یا کموزنی خطراتی برای بارداری ایجاد میکند و همچنین تغذیه فرد، دریافت ویتامینها و مواد معدنی مانند آهن، کلسیم و اسید فولیک بررسی میشود.
ارزیابی داروهای مصرفی
پزشک تمام داروهای فعلی را بررسی میکند تا مطمئن شود که هیچکدام برای جنین مضر نیستند و در صورت نیاز، داروهای جایگزین یا قطع موقت توصیه میشود.
بررسی سبک زندگی
مواردی مثل مصرف دخانیات، الکل، مواد مخدر، بیخوابی، تغذیه ناسالم یا استرسهای زیاد مورد توجه قرار میگیرند، همچنین به فعالیت بدنی مناسب و کنترل استرس توصیه میشود.
آموزش و آگاهیبخشی
پزشک درباره زمان مناسب برای اقدام به بارداری، تعیین زمان تخمکگذاری، اهمیت مصرف اسید فولیک از سه ماه قبل، خطرات شغلی یا محیطی و مسائل جنسی و بهداشتی توضیحاتی ارائه میدهد.
بیشتر بخوانید >> بهداشت فردی در دوران بارداری
رضایت زوجین از مشاوره قبل بارداری
این جلسات به زوجین کمک میکند با آمادگی بیشتر وارد دوران بارداری شوند و با دریافت اطلاعات دقیق درباره وضعیت سلامت جسمی، روانی و سبک زندگی خود، اعتماد به نفس بیشتری پیدا میکنند و نگرانیهایشان نسبت به بارداری کاهش مییابد و همچنین با آگاهی از خطرات احتمالی و راههای پیشگیری، نقش مؤثری در سلامت جنین و مادر ایفا میکنند.
مطالعات مختلف در ایران و سایر کشورها نشان دادهاند که رضایت زوجین از مشاوره پیش از بارداری معمولا بین ۷۰ تا ۹۰ درصد است و این رضایت به دلایل مختلفی ایجاد میشود:
- کاهش اضطراب و نگرانی
- اطلاع از بیماریهای زمینهای، نیازهای تغذیهای و وضعیت بدنی
- افزایش شانس بارداری سالم
- پیشگیری از بیماریها
- مشارکت مردان در فرآیند بارداری
مشاوره ژنتیک قبل از بارداری لازم است؟
مشاوره ژنتیک قبل از بارداری یکی از مهمترین بخشهای آمادگی برای بارداری است که با هدف بررسی احتمال انتقال بیماریهای ارثی به فرزند انجام میشود و این نوع مشاوره به ویژه برای زوجهایی که سابقه بیماریهای ژنتیکی در خانواده دارند، ازدواج فامیلی داشتهاند یا دچار سقط مکرر بودهاند، توصیه میشود.
در مشاوره ژنتیک موارد زیر بررسی میشود؟
- سابقه بیماریهای ارثی در خانواده پدر و مادر
- نسبت فامیلی میان زوجین
- نتایج آزمایشهای غربالگری ژنتیکی
- سابقه نازایی، سقط یا فرزند معلول
- بررسی اختلالات کروموزومی یا متابولیکی
- راهکارهای پیشگیری از بروز بیماری در جنین (مانند IVF با غربالگری ژنتیکی)
شیوه های ارائه مشاوره قبل بارداری
شیوههای ارائه مشاوره قبل از بارداری متنوع بوده و با هدف افزایش آگاهی، آمادگی جسمی و روانی زوجین برای یک بارداری سالم انجام میشود، این مشاورهها بسته به امکانات و شرایط هر مرکز درمانی به یکی از روشهای زیر ارائه میشوند:
حضوری در مراکز درمانی یا مطب پزشک
رایجترین روش مشاوره است که در این جلسات، پزشک یا ماما با بررسی سوابق پزشکی، انجام آزمایشها و گفتوگو، وضعیت سلامت زوجین را ارزیابی کرده و راهنماییهای لازم را ارائه میدهد.
مشاوره گروهی
در برخی مراکز، جلسات آموزشی بهصورت گروهی برگزار میشود، این جلسات شامل آموزشهای عمومی درباره بارداری سالم، تغذیه، بهداشت، آمادگی روانی و مراقبتهای قبل از بارداری است.
مشاوره تلفنی
در مواقعی که مراجعه حضوری ممکن نیست، مشاوره تلفنی گزینه مناسبی است، در این روش زوجین میتوانند سوالات خود را مطرح کرده و توصیههای اولیه دریافت کنند.
مشاوره آنلاین (ویدئویی یا چت)
با گسترش سلامت دیجیتال، بسیاری از کلینیکها مشاوره از راه دور از طریق تماس تصویری یا پیامرسانها را ارائه میدهند و این روش به ویژه برای افرادی که در مناطق دورافتاده هستند یا محدودیت زمانی دارند، بسیار مفید است.
ارائه بستههای آموزشی و بروشور
بعضی مراکز به زوجین بستههای اطلاعاتی شامل کتابچه، بروشور یا فایلهای ویدیویی آموزشی میدهند تا با اطلاعات پایه آشنا شوند.
اپلیکیشنهای سلامت باروری
برخی اپلیکیشنها مخصوص زوجین طراحی شدهاند و محتوای مشاورهای، پیگیری زمان تخمکگذاری، یادآوری مصرف مکملها و نکات تغذیهای را ارائه میدهند.
هزینه های مشاوره قبل بارداری شامل چه مواردی می شود؟
هزینه مشاوره قبل از بارداری شامل ویزیت متخصص و همچنین آزمایش های تجویز شده لازم می شود، همچنی برخی از داروها در برخی موارد تجویز می شود که معمولا شامل قرص های مکمل هستند که لازم است از قبل از بارداری مصرف شود، این هزینه ها معمولا زیاد نیست و زوجین می توانند به راحتی آن را پرداخت کنند.
همچنین برخی از هزینه ها شامل دارو و ویزیت پزشک شامل بیمه می شود و در صورتی که مشکل خاص اعم از بیماری های زمینه ای وجود داشته باشد، نیاز به انجام آزمایش های بیشتر و فرآیند پیچیده تری قبل از بارداری وجود دارد و این امر بر افزایش قیمت این هزینه ها تاثیرگذار خواهد بود.
سوالات متداول
بهترین زمان برای مشاوره قبل از بارداری، حداقل ۳ ماه قبل از بارداری است و این زمان به زوجین اجازه میدهد که اقدامات لازم برای بهبود سلامت بدن و اصلاح عادات زندگی را انجام دهند.
قبل از مشاوره، بهتر است که زوجین اطلاعاتی مانند تاریخچه پزشکی، سوابق بیماریها، داروهای مصرفی، و سابقه بارداریهای قبلی خود را آماده کنند تا مشاوره بهتر و مؤثرتری دریافت کنند.
در نهایت…
مشاوره قبل از بارداری به زوجین کمک میکند تا بارداری سالمتری داشته باشند و از خطرات احتمالی برای مادر و جنین پیشگیری کنند، این مشاوره شامل ارزیابی وضعیت سلامت جسمی، روانی، ژنتیکی و تغذیهای است که به تصمیمگیری آگاهانه و آمادهسازی برای بارداری میانجامد و با توجه به اهمیت این فرآیند، توصیه میشود که حداقل سه ماه قبل از بارداری اقدام به مشاوره و بررسیهای لازم شود.