علل و علائم عفونت مثانه

عفونت مثانه، که به آن عفونت مجاری ادراری نیز گفته می‌شود، یک بیماری شایع در زنان است که معمولا به دلیل رشد باکتری‌ها در مثانه ایجاد شده و. این بیماری باعث علائمی مانند سوزش هنگام ادرار، نیاز مکرر به ادرار کردن، و درد در ناحیه شکم یا پایین کمر می‌شود، چرا این عفونت بیشتر در زنان رخ می‌دهد؟ و چه عواملی خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهند؟ همچنین، چگونه می‌توان از عفونت مثانه پیشگیری کرد و آن را درمان نمود؟

علت بروز عفونت مثانه

به طور معمول به دلیل ورود باکتری‌ها به مجاری ادراری است که به مثانه نیز می‌رسد و باعث التهاب و عفونت می‌شود و در بیشتر موارد، عامل اصلی عفونت مثانه باکتری‌های موجود در روده، به ویژه اشرشیا کلی هستند که از طریق مجرای ادرار وارد مثانه می‌شوند.

عوامل مختلفی باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت مثانه می‌شوند، از جمله:

• به دلیل ساختار آناتومیکی، زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به عفونت مثانه هستند و مجرای ادرار زنان کوتاه‌تر است و این امر باعث می‌شود باکتری‌ها به راحتی وارد مثانه شوند.

• در دوران فعالیت جنسی، ممکن است باکتری‌ها از اطراف مقعد به مجرای ادرار منتقل شوند.

• برخی وسایل ضد بارداری مانند دیافراگم‌ها و اسپرم‌کش‌ها می‌توانند خطر ابتلا به عفونت مثانه را افزایش دهند.

• کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی باعث خشک شدن و کاهش مقاومت مجاری ادراری می‌شود، که خطر عفونت را افزایش می‌دهد.

• مشکلاتی مانند بزرگی پروستات یا آسیب به اعصاب مثانه می‌توانند باعث شوند مثانه به‌ طور کامل تخلیه نشود، که موجب افزایش خطر عفونت می‌شود.

• فشار وارد شده از یبوست مزمن بر مثانه می‌تواند خطر ابتلا به عفونت مثانه را افزایش دهد.

• استفاده از کاتتر برای تخلیه ادرار باعث ورود باکتری‌ها به مثانه می‌شود.

• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند بیماران دیابتی یا افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی بیشتر در معرض عفونت‌های مجاری ادراری قرار دارند.

بیشتر بخوانید: عفونت ادراری در دوران یائسگی

نشانه های عفونت مثانه

• یکی از رایج‌ترین علائم عفونت مثانه، سوزش یا درد در هنگام ادرار کردن است که همراه با احساس ناراحتی است.

• فرد مبتلا به عفونت مثانه احساس می‌کند که باید به طور مکرر و فوری ادرار کند، حتی اگر مقدار کمی ادرار داشته باشد.

• در برخی موارد، ادرار کدر، بدبو یا حتی حاوی خون است که این نشانه‌ای از التهاب و عفونت در مجاری ادراری است.

• درد یا احساس فشار در ناحیه پایین شکم یا کمر می‌تواند نشانه‌ای از عفونت مثانه باشد.

• اگر عفونت به کلیه‌ها یا سایر قسمت‌های مجاری ادراری گسترش یابد، تب و لرز همراه با علائم دیگر مشاهده می‌شود.

• افراد مبتلا به عفونت مثانه احساس خستگی یا ضعف دارند.

• به دلیل التهاب مثانه، ادرار با حجم کم و در دفعات زیاد دفع می‌شود.

• در برخی موارد، به ویژه زمانی که عفونت به کلیه‌ها گسترش یابد، افراد دچار تهوع و استفراغ می‌شوند.

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به عفونت مثانه هستند؟

• افرادی که روابط جنسی متعدد دارند.
• زنان یائسه
• زنان باردار
• افرادی که از کاتتر (سوند) استفاده می‌کنند.
• افراد مبتلا به دیابت
• افرادی با سیستم ایمنی ضعیف
• افراد دارای انسداد مجاری ادراری 
• افرادی که استفاده زیاد از برخی محصولات بهداشتی مانند دوش واژینال یا اسپری‌های معطر دارند.

تشخیص عفونت مثانه

تشخیص این بیماری با ترکیبی از بررسی علائم، آزمایش‌های بالینی و در برخی موارد تصویربرداری انجام می‌شود.

• پزشک ابتدا از بیمار درباره علائم وی می‌پرسد.
• نمونه ادرار از بیمار گرفته می‌شود و از نظر وجود گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز، باکتری و نیتریت بررسی می‌شود.
• اگر پزشک نیاز به تشخیص نوع دقیق باکتری داشته باشد، کشت ادرار انجام می‌شود.
• سونوگرافی کلیه و مثانه برای بررسی انسداد یا سنگ کلیه
• سی‌تی‌اسکن (CT Scan) در صورت وجود عفونت‌های پیچیده یا مزمن
• سیستوسکوپی (بررسی داخلی مثانه با دوربین کوچک) اگر فرد دچار عفونت‌های مکرر باشد.

روش های درمان عفونت مثانه

درمان عفونت مثانه به شدت عفونت، علت زمینه‌ای و وضعیت سلامت فرد بستگی دارد و روش‌های درمانی شامل داروها، تغییر سبک زندگی و درمان‌های حمایتی هستند.

اگر عفونت ناشی از باکتری باشد، پزشک معمولا آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند و مدت زمان مصرف بسته به شدت عفونت متفاوت است:

درمان دارویی

• برای عفونت‌های خفیف، دوره ۳ تا ۷ روزه با آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند نیتروفورانتوئین، سیپروفلوکساسین، تری‌متوپریم-سولفامتوکسازول تجویز می‌شود.
• برای عفونت‌های شدیدتر یا مکرر نیاز به درمان طولانی‌تر یا تزریقی است.
• برای در عفونت‌های مقاوم پزشک بر اساس نتیجه کشت ادرار، آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز می‌کند.

درمان‌های خانگی

روش های خانگی نیز برای درمان وجود دارد که عبارتند از:

• نوشیدن آب فراوان به دفع باکتری‌ها از دستگاه ادراری کمک می‌کند.
• جلوگیری از نگه داشتن ادرار باعث کاهش تجمع باکتری‌ها در مثانه می‌شود.
• برخی مطالعات نشان داده‌اند که آب کرن‌بری ممکن است به پیشگیری از عفونت کمک کند، اما جایگزین درمان پزشکی نیست.
• قرار دادن کیسه آب گرم روی شکم می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
• پرهیز از مصرف مواد تحریک‌کننده مانند کافئین، الکل، غذاهای تند و اسیدی که می‌توانند مثانه را تحریک کنند.

روش های پیشگیری از عفونت مثانه

• ادرار کردن بلافاصله بعد از رابطه جنسی برای کمک به خروج باکتری‌هایی که ممکن است وارد مجاری ادراری شده باشند.
• تخلیه کامل مثانه هنگام ادرار کردن، به‌ویژه در افرادی که مستعد عفونت هستند.
• تمیز کردن ناحیه تناسلی از جلو به عقب به‌ویژه در زنان برای جلوگیری از انتقال باکتری‌های روده به مجاری ادراری.
• استفاده از لباس زیر نخی و گشاد که رطوبت را کاهش داده و از رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کند.
• مصرف رژیم غذایی سالم سرشار از میوه، سبزیجات و پروبیوتیک‌ها برای حفظ تعادل باکتریایی.

سوالات متداول

در نهایت…

عفونت مثانه یک مشکل شایع، به‌ ویژه در زنان، است که اغلب ناشی از ورود باکتری‌ها به مجاری ادراری است و این عفونت باعث سوزش ادرار، تکرر ادرار و درد شکمی می‌شود و در صورت عدم درمان به کلیه‌ها سرایت می‌کند و تشخیص زودهنگام با آزمایش ادرار و درمان سریع با آنتی‌بیوتیک‌ها از عوارض جلوگیری می‌کند.