عفونت ادراری در بانوان؛ شایع اما قابل پیشگیری!

عفونت ادراری یکی از شایع‌ترین عفونت‌های باکتریایی است که هر قسمتی از دستگاه ادراری، از کلیه‌ها تا مثانه و مجرای ادرار را درگیر می‌کندُ این عفونت در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد و علائمی از قبیل سوزش ادرار، تکرر ادرار، درد زیر شکم و گاهی تب دارد و در صورت عدم درمان به عفونت کلیه منجر می‌شود، اما چه عواملی باعث بروز این عفونت می‌شوند؟ چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد و بهترین روش‌های درمانی چیست؟

علت ابتلا به عفونت ادراری چیست؟

علل ابتلا به عفونت ادراری شامل موارد زیر است:

• عفونت باکتریایی شایع‌ترین عامل است که از روده به مجرای ادرار منتقل می‌شود.

• شست‌وشوی نادرست یا استفاده از دستمال از عقب به جلو می‌تواند باعث ورود باکتری‌ها شود.

• تأخیر در تخلیه ادرار به رشد باکتری‌ها کمک می‌کند.

• مصرف کم مایعات باعث کاهش دفعات ادرار و تجمع باکتری‌ها در مثانه می‌شود.

• مقاربت جنسی موجب افزایش احتمال انتقال باکتری‌ها به مجرای ادرار می‌شود.

• تغییرات هورمونی و فشار رحم بر مثانه، تخلیه کامل ادرار را دشوار می‌کند.

• استفاده از سوند ادراری که موجب ورود مستقیم باکتری‌ها به مجاری ادراری می‌شود.

• بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و ضعف سیستم ایمنی که مقاومت بدن را کاهش می‌دهند.

بیشتر بخوانید: عفونت واژن

علائم عفونت ادراری

علائم ابتلا به این بیماری باتوجه به شدت و محل عفونت متفاوت است، اما شایع‌ترین آنها عبارت‌اند از:

• سوزش و درد هنگام ادرار

• احساس نیاز مکرر به دفع ادرار، حتی با مقدار کم.

• احساس تخلیه ناقص مثانه

• تغییر رنگ و بوی ادرار که تیره، کدر، خونی یا دارای بوی بد است.

• درد در ناحیه زیر شکم یا لگن به‌ ویژه در زنان.

• تب و لرز در موارد شدید که عفونت به کلیه‌ها رسیده باشد.

• درد پهلو یا کمر

• حالت تهوع و استفراغ

چه زنانی بیشتر به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند؟

برخی افراد بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند، ازجمله:

• رابطه جنسی مکرر

• زنان باردار، تغییرات هورمونی و فشار رحم بر مثانه، تخلیه کامل ادرار را دشوار می‌کند.

• افراد مبتلا به دیابت چرا که قند بالا در ادرار محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کند.

• افراد با ضعف سیستم ایمنی و مشکلات تخلیه ادرار

• افرادی با سابقه عفونت‌های مکرر

• افرادی که مایعات کم می‌نوشند.
• استفاده از اسپرم‌کش‌ها یا دیافراگم که روش‌های جلوگیری از بارداری بوده و تعادل باکتریایی طبیعی واژن را تغییر داده و ریسک عفونت را افزایش می‌دهند.
• زنان یائسه
• زنانی با مشکلات سنگ کلیه، ریفلاکس ادراری یا برگشت ادرار به کلیه

انواع عفونت ادراری در بانوان

این بیماری در بانوان یکی از مشکلات شایع است که به دلیل کوتاه بودن مجرای ادرار، احتمال ورود باکتری‌ها به دستگاه ادراری بیشتر می‌شود، این عفونت بخش‌های مختلف دستگاه ادراری را درگیر کرده و به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

عفونت مثانه

این نوع عفونت رایج‌ترین نوع است و باعث احساس سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار و ناراحتی در ناحیه زیر شکم می‌شود، در موارد شدید، ادرار ممکن است تیره یا بدبو باشد.

عفونت کلیه

اگر عفونت از مثانه به کلیه‌ها سرایت کند، می‌تواند جدی‌تر باشد که در این حالت علاوه بر مشکلات ادراری، تب، لرز، درد پهلو و احساس ضعف عمومی نیز ایجاد می‌شود.

عفونت مجرای ادرار

این نوع به دلیل باکتری‌ها یا عفونت‌های مقاربتی ایجاد شده و باعث سوزش و ناراحتی هنگام ادرار می‌شود.

روش های تشخیص عفونت ادراری

برای تشخیص این بیماری، پزشک ابتدا علائم بیمار را از قبیل تکرر ادرار، سوزش، درد زیر شکم و تغییر رنگ یا بوی ادرار بررسی کرده و از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند که شامل موارد زیر است:

آزمایش ادرار

نمونه‌ای از ادرار بررسی می‌شود تا وجود گلبول‌های سفید، باکتری، خون یا نیتریت‌ها که نشان‌دهنده عفونت هستند، مشخص شود.

کشت ادرار

در صورت مشکوک بودن به عفونت، نمونه ادرار برای کشت به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا نوع باکتری و حساسیت آن به آنتی‌بیوتیک‌ها مشخص شود.

آزمایش خون

اگر احتمال عفونت کلیوی یا گسترش عفونت به خون وجود داشته باشد، آزمایش خون برای بررسی علائم عفونت انجام می‌شود.

سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن

در مواردی که عفونت‌های مکرر یا پیچیده وجود داشته باشد، سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن کلیه و مجاری ادراری برای بررسی سنگ کلیه، انسداد یا ناهنجاری‌های ساختاری انجام می‌شود.

روش های درمان عفونت ادراری

روش های مختلفی برای درمان وجود دارد که عبارتند از:

درمان دارویی

یکی از روش‌های درمانی، استفاده از دارو است که پزشک با توجه به علت بروز این بیماری داروهای مخصوصی را تجویز می‌کند.

آنتی بیوتیک‌ها

برای درمان عفونت‌های باکتریایی از آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند نیتروفورانتوئین، سیپروفلوکساسین، سفالکسین و کوتریموکسازول استفاده می‌شود و نوع آنتی‌بیوتیک و مدت درمان بسته به شدت عفونت و نتیجه کشت ادرار تعیین می‌شود که در عفونت‌های خفیف، ۳ تا ۷ روز مصرف آنتی‌بیوتیک کافی است، اما در موارد شدیدتر ممکن است درمان طولانی‌تر باشد.

داروهای مسکن

برای کاهش درد و سوزش ادراری، داروهایی مانند فنازوپیریدین تجویز می‌شود که علائم را تسکین می‌دهد اما عفونت را درمان نمی‌کند.

درمان‌های خانگی

• نوشیدن آب زیاد به دفع باکتری‌ها از مجاری ادراری کمک می‌کند.

• آب زغال‌اخته (Cranberry) ممکن است در پیشگیری از عفونت‌های مکرر مؤثر باشد.

• جلوگیری از نگه‌داشتن ادرار به کاهش تکثیر باکتری‌ها کمک می‌کند.

• مصرف ماست و مکمل‌های پروبیوتیکی ممکن است به تعادل باکتری‌های مفید کمک کند.

• تمیز کردن ناحیه تناسلی از جلو به عقب پس از ادرار و اجابت مزاج

• خودداری از استفاده از محصولات بهداشتی معطر در ناحیه تناسلی
• لباس‌های زیر نخی و گشاد بپوشید تا رطوبت در ناحیه تناسلی کاهش یابد.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ و مصنوعی برای مدت طولانی خودداری کنید.

تغییرات سبک زندگی

نوشیدن آب کافی، تخلیه مثانه بعد از رابطه جنسی و پرهیز از لباس‌های تنگ خطر عفونت را کاهش می‌دهد و در صورت عدم بهبود علائم یا عفونت‌های مکرر، مراجعه به پزشک برای بررسی‌های بیشتر ضروری است.

در چه صورت باید به پزشک مراجعه کرد؟

در موارد زیر باید حتما به پزشک مراجعه کنید:

• عدم بهبود علائم پس از ۲-۳ روز از شروع درمان خانگی یا مصرف آنتی‌بیوتیک

• شدت یافتن علائم مانند تب بالا، لرز، تهوع، استفراغ یا درد شدید در پهلوها

• وجود خون در ادرار (ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای)

• تکرر عفونت‌های ادراری بیش از ۳ بار در سال

• احساس درد شدید هنگام ادرار همراه با خروج ترشحات غیرطبیعی

• عفونت ادراری در دوران بارداری، چرا که برای مادر و جنین خطرناک است.

• وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری‌های کلیوی یا ضعف سیستم ایمنی

سوالات متداول

در نهایت…

 عفونت ادراری یک مشکل شایع، به‌ ویژه در بانوان، است که در صورت عدم درمان به عوارض جدی مانند عفونت کلیه منجر شده و رعایت بهداشت، مصرف آب کافی و تخلیه منظم مثانه نقش مهمی در پیشگیری دارد، درمان معمولا با آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود و در صورت شدت علائم یا تکرر عفونت، مراجعه به پزشک ضروری است، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.