رشد و نمو جنین یکی از شگفتانگیزترین فرایندهای زندگی است که از لحظه لقاح آغاز میشود و تا تولد ادامه دارد و در طول بارداری، جنین مراحل مختلفی را طی میکند؛ از سلولی ساده به موجودی پیچیده با قلب، مغز، اندامها و حواس کامل تبدیل میشود، این فرآیند به سه مرحله تقسیم میشود که شامل سهماهه اول، دوم و سوم که هر کدام تحولات خاص خود را دارند و تغذیه، سلامت مادر و عوامل ژنتیکی نقش مهمی در رشد طبیعی جنین دارند، اما میدانید در چه ماهی از بارداری، قلب جنین شروع به تپیدن میکند؟
رشد و نمو جنین در سه ماه اول بارداری
از ترکیب سلول جنسی نر با سلول جنسی ماده، سلول تخم بوجود می آید این سلول شروع به رشد و نمو نموده و بعد از یک هفته به صورت توده سلولی دیده می شود و به تدریج رشد کرده تا به یک جنین کامل تبدیل شود و ارتباط تغذیه ای بین زن باردار و جنین از طریق جفت و بند ناف است.
در پایان هفته ۴ به تدریج با رشد و نمو جنین در رحم، اعضای بدن وی تشکیل می شود و در ۱۲ هفتگی شکل یک انسان کامل را پیدا می کند و طول جنین به ۶ تا ۷ سانتی متر می رسد و انگشتان دست و پا ایجاد می شود.
هفته ۱ تا ۴
لقاح انجام میشود و تخمک بارورشده در رحم لانهگزینی میکند و سلولها به سرعت تقسیم شده و بلاستوسیست تشکیل میشود.
هفته ۵ تا ۸
در این مرحله قلب جنین شروع به تپیدن میکند، مغز، نخاع و ستون فقرات شکل میگیرند و دستها، پاها، چشمها و گوشها نیز شروع به رشد میکنند.
هفته ۹ تا ۱۲
در این مرحله از بارداری جنین شروع به حرکتهای جزئی میکند، اندامهای داخلی مانند کلیهها، کبد و رودهها تکامل مییابند و صورت نیز شکل میگیرد و پلکها روی چشمها قرار میگیرند.
رشد و نمو جنین در سه ماه دوم بارداری
سه ماهه دوم بارداری شامل هفتههای ۱۳ تا ۲۶ است و به عنوان دورهای نسبتا آرامتر برای مادر شناخته میشود که در این مرحله، جنین به سرعت رشد میکند و ویژگیهای ظاهری او واضحتر میشود.
هفته ۱۳ تا ۱۶
استخوانها سفتتر میشوند، حرکات جنین بیشتر شده و ممکن است مادر برای اولینبار حرکات او را احساس کند، پوست هنوز نازک و شفاف است.
هفته ۱۷ تا ۲۰
در این مرحله موهای ظریفی به نام “لانگو” بدن جنین را میپوشانند و اندام تناسلی خارجی شکل گرفته و قابل تشخیص میشود و قلب با دستگاه سونوگرافی شنیده میشود.
هفته ۲۱ تا ۲۶
در اواخر هفته ۲۰ که نیمه اول بارداری به پایان می رسد وزنی حدود۳۰۰ گرم دارد و چربی بدن جنین بیشتر میشود، ریهها شروع به رشد میکنند، و واکنش به صداها ظاهر میشود و جنین میتواند مایع آمنیوتیک را ببلعد و مزهها را حس کند.
در این دوره، مادر باید مراقب تغذیه، فشار خون، و انجام معاینات منظم باشد و سونوگرافی آنومالی معمولا در هفته ۱۸ تا ۲۲ برای بررسی ساختار اندامها انجام میشود.
بیشتر بخوانید: مراقبت های دوران بارداری
رشد و نمو جنین در سه ماه سوم بارداری
رشد و نمو جنین در سه ماهه سوم بارداری، از هفته ۲۷ تا زمان تولد را در بر میگیرد و در این مرحله، جنین رشد نهایی خود را طی میکند و بدن او برای زندگی خارج از رحم آماده میشود.
هفته ۲۷ تا ۳۲
وزن جنین به سرعت افزایش مییابد و مغز بهسرعت رشد میکند، سیستم عصبی تکامل مییابد و جنین قادر به باز و بسته کردن چشمهایش میشود و حرکات او قویتر میشود.
درهفته ۳۲ بارداری قد جنین ۲۸ سانتی و وزن آن ۱۸۰۰ گرم است و پوست هنوز قرمز و چروکیده است در این زمان صداهای بیرون را می شنود و اگر زن باردار بطور مداوم به موسیقی خاصی گوش دهد جنین به آن واکنش نشان می دهد.
هفته ۳۳ تا ۳۶
چربی بیشتری زیر پوست ذخیره میشود، پوست نرمتر میشود و ناخنها بلند میشوند و ریهها به بلوغ نزدیک میشوند و توانایی تنفس جنین در حال تقویت است.
هفته ۳۷ تا ۴۰
جنین به طور کامل رشد کرده، در وضعیت زایمان (سر به پایین) قرار میگیردو اندامها کاملا تکامل یافتهاند و وزن او حدود ۲.۵ تا ۴ کیلوگرم میرسد.
در این دوران، مادر باید بیشتر استراحت کند، علائم زایمان را بشناسد و برای تولد نوزاد آماده باشد، کنترلهای منظم پزشکی بسیار اهمیت دارد تا سلامت مادر و جنین حفظ شود.
اولین عضوی که در جنین تشکیل میشود کدام است؟
اولین عضوی که در جنین تشکیل میشود، قلب است و قلب جنین در حدود هفته سوم بارداری شروع به شکلگیری میکند و در هفته چهارم شروع به ضربان میزند و این فرآیند به عنوان یکی از مراحل حیاتی در رشد جنین محسوب میشود، زیرا قلب برای تأمین خون و اکسیژن به سایر بخشهای بدن جنین بسیار مهم است.
بیشتر بخوانید: تغییرات طبیعی در بارداری
نقش جفت و بند ناف در تغذیه جنین
جفت و بند ناف دو ساختار حیاتی هستند که به جنین در دوران بارداری کمک میکنند تا رشد و توسعهی لازم را داشته باشد.
جفت
جفت یک ارگان موقتی است که در دیواره رحم مادر رشد میکند و نقش اصلی آن تأمین اکسیژن و مواد غذایی برای جنین است، جفت همچنین مواد زائد را از خون جنین به خون مادر منتقل میکند تا از بدن مادر دفع شوند و این ارگان همچنین هورمونهایی مانند hCG و پروژسترون تولید میکند که برای حفظ بارداری ضروری هستند.
بند ناف
بند ناف لولهای است که جنین را به جفت متصل میکند و از طریق آن مواد غذایی، اکسیژن و هورمونها از مادر به جنین منتقل میشود و همچنین مواد زائد مانند دیاکسید کربن از جنین به جفت منتقل میشود و از طریق خون مادر از بدن جنین دفع میشود، بند ناف معمولا از سه رگ تشکیل شده است: دو شریان که مواد زائد را از جنین به مادر منتقل میکنند و یک ورید که مواد غذایی و اکسیژن را از مادر به جنین میرساند.
در مجموع، جفت و بند ناف به عنوان پل ارتباطی میان مادر و جنین عمل میکنند و رشد و بقای جنین را در طول بارداری تضمین مینمایند.
سوالات متداول
در سهماهه اول، جنین هنوز به اندازه کافی بزرگ نشده است که حرکتهای خود را احساس کنید و حرکات ابتدایی جنین معمولاً بین هفته ۱۸ تا ۲۲ از بارداری آغاز میشود.
بله، در سهماهه دوم بارداری، جنین شروع به شنیدن صداهای بیرونی میکند و در هفته ۲۳، جنین قادر به شنیدن صداهای داخلی بدن مادر، مثل ضربان قلب او است.
جنسیت جنین در هفتههای ۱۲ تا ۱۴ بارداری قابل تشخیص است، اما معمولا این کار با سونوگرافی در سهماهه دوم بارداری انجام میشود که دقت بیشتری دارد.
در نهایت…
رشد و نمو جنین در بارداری یک فرآیند پیچیده و حیاتی است که از لحظه لقاح تا تولد ادامه دارد، در سهماهه اول، اندامها و سیستمهای حیاتی شکل میگیرند، در سهماهه دوم رشد و تکامل ادامه مییابد و در سهماهه سوم، جنین آماده تولد میشود و جفت و بند ناف نقش مهمی در تأمین مواد غذایی و اکسیژن برای جنین دارند، این مراحل نیازمند مراقبتهای ویژه از مادر و جنین برای اطمینان از رشد سالم و طبیعی جنین است.