هر کیستی در تخمدان نیاز به جراحی دارد؟ این سؤال ذهن بسیاری از زنان را درگیر میکند، کیست تخمدان از مشکلات شایعی است که بدون علامت بوده و در بسیاری از موارد به صورت خود به خود از بین میرود، اما زمانی که اندازه کیست بزرگ شود، درد ایجاد کند یا احتمال سرطانی بودن آن وجود داشته باشد، پزشک جراحی را توصیه میکند و جراحی کیست تخمدان با هدف حفظ عملکرد طبیعی تخمدان و جلوگیری از عوارض احتمالی انجام میشود و بسته به نوع و اندازه کیست، به روش باز یا لاپاراسکوپی صورت میگیرد.
علت انجام جراحی کیست تخمدان
جراحی کیست تخمدان زمانی انجام میشود که درمان های دارویی مؤثر نیستند یا احتمال بروز عوارض وجود دارد و از مهم ترین دلایل انجام این جراحی باید به موارد زیر اشاره کرد:
بزرگ بودن کیست
وقتی اندازه کیست تخمدان از حد طبیعی ۵ تا ۱۰ سانتیمتر فراتر رود، باعث فشار بر مثانه، روده یا بافت های اطراف میشود و علائمی مانند احساس سنگینی در شکم، نفخ یا درد ایجاد میکند که در این وضعیت، احتمال پارگی یا پیچ خوردگی تخمدان نیز افزایش مییابد و به همین دلیل پزشک برای جلوگیری از آسیب و بررسی ماهیت دقیق کیست، انجام جراحی را پیشنهاد میکند تا در عین برداشتن کیست، عملکرد طبیعی تخمدان حفظ شود.
پارگی کیست
در برخی موارد، دیواره کیست نازک میشود و در اثر فعالیت شدید، رابطه جنسی یا حتی به طور خود به خود پاره میشود و پارگی کیست منجر به نشت مایع یا خون به داخل حفره شکمی شده و درد شدید و ناگهانی ایجاد میکند و در صورت خونریزی زیاد یا علائم شوک، جراحی برای کنترل خونریزی، پاکسازی حفره شکمی و جلوگیری از عفونت ضروری است و در موارد خفیفتر، بهترین متخصص زنان تصمیم به جراحی محدودتر میگیرد.
مشکوک به سرطانی بودن
در زنان میانسال یا یائسه، وجود کیست های غیرطبیعی با دیواره ضخیم یا اجزای جامد در سونوگرافی نشانه خطر بدخیمی است و در چنین شرایطی، جراحی برای نمونه برداری و بررسی بافت شناسی انجام میشود تا نوع کیست مشخص شود، اگر احتمال سرطان تأیید شود، جراحی گسترده تری برای خارج کردن تخمدان یا بافت های درگیر لازم است. واین اقدام به تشخیص زودهنگام و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک میکند.
علائم مزمن
برخی از کیست های تخمدان باعث دردهای لگنی مداوم یا متناوب میشوند که به کمر یا پاها نیز انتشار مییابد و این درد ناشی از فشار کیست بر بافت های اطراف یا تحریک عصب های لگنی است و در مواردی که درد با دارو و مراقبت های معمول کنترل نشود، جراحی به منظور رفع علت اصلی درد انجام میشود و حذف کیست از بروز التهاب و آسیب بافتی بیشتر نیز جلوگیری میکند.
عدم پاسخ به درمانهای دارویی
در بسیاری از موارد، پزشک ابتدا درمان دارویی را برای کنترل و کوچک کردن کیست تخمدان توصیه میکند؛ مانند استفاده از داروهای هورمونی برای تنظیم چرخه قاعدگی یا جلوگیری از رشد کیست های جدید، اما اگر پس از چند ماه درمان، اندازه یا تعداد کیست ها کاهش نیابد و حتی رشد آنها ادامه یابد، یا علائم آزاردهنده مانند درد و نفخ همچنان باقی بماند، جراحی ضرورت پیدا میکند.
اختلال در باروری
برخی از کیست ها مانند اندومتریوما یا کیستهای ناشی از سندرم تخمدان پلیکیستیک در روند تخمک گذاری اختلال ایجاد میکنند یا با انسداد لولههای فالوپ مانع باروری میشوند و در این شرایط، جراحی برای برداشتن کیستها، آزادسازی بافت های چسبیده و بهبود عملکرد تخمدان انجام میشود و هدف، بازگرداندن توانایی باروری طبیعی و افزایش شانس بارداری است، بدون اینکه به بافت سالم تخمدان آسیب برسد.
چه زمان نیاز به عمل کیست تخمدان ضروری است؟
نیاز به جراحی کیست تخمدان زمانی ضروری است که کیست باعث بروز علائم خطرناک یا عوارض جدی شود و اگر کیست اندازه بزرگی داشته باشد، در سونوگرافی نشانه های غیرطبیعی نشان دهد یا احتمال سرطانی بودن آن مطرح شود، جراحی اجتناب ناپذیر است و همچنین در مواردی مانند پیچخوردگی تخمدان، پارگی کیست همراه با خونریزی داخلی، درد شدید لگنی، یا عدم پاسخ به درمان دارویی، باید فورا جراحی انجام شود و در زنان یائسه نیز به دلیل افزایش احتمال بدخیمی، وجود هر کیست غیرطبیعی نیازمند بررسی و جراحی است.
اقدامات قبل از جراحی کیست تخمدان
اقدامات قبل از جراحی کیست تخمدان برای آماده سازی بهتر و کاهش عوارض احتمالی اهمیت دارند و این مراحل شامل موارد زیر است:
- انجام آزمایش های پیش از عمل که شامل آزمایش خون، ادرار و بررسی عملکرد قلب و ریه می شود.
- سونوگرافی یا سیتیاسکن برای بررسی دقیق کیست و محل آن
- مشاوره با پزشک که در این جلسه درباره داروهای مصرفی، آلرژیها و سابقه پزشکی خود صحبت کنید.
- برخی داروهای رقیق کننده خون قبل از جراحی قطع میشوند.
- شب قبل از عمل باید از خوردن و آشامیدن خودداری کنید.
جراحی کیست تخمدان چگونه انجام میشود؟
جراحی کیست تخمدان بسته به نوع، اندازه و محل کیست به دو روش اصلی انجام میشود:
لاپاراسکوپی کیست تخمدان
در روش لاپاراسکوپی که کم تهاجمی و رایجترین نوع جراحی کیست تخمدان است، جراح از طریق چند برش کوچک در ناحیه شکم، ابزارهای مخصوص و یک دوربین ظریف را وارد بدن میکند و تصویر داخل شکم روی مانیتور نمایش داده میشود و جراح با دقت کیست را جدا کرده و خارج میکند، در حالی که تخمدان تا حد ممکن حفظ میشود و این روش درد و خونریزی کمتری دارد و بیمار ظرف چند روز به زندگی عادی بازمیگردد.
جراحی باز
در مواردی که کیست بسیار بزرگ باشد، احتمال سرطانی بودن وجود داشته باشد یا چسبندگی های شدید در لگن دیده شود، جراح از روش باز استفاده میکند و در این روش، یک برش بزرگتر روی شکم ایجاد میشود تا بتوان تخمدان و بافت های اطراف را به طور مستقیم مشاهده کرد، اگر کیست مشکوک به بدخیمی باشد، نمونه برای آزمایش پاتولوژی ارسال میشود و دوران نقاهت در این روش بیشتر است، اما امکان بررسی و درمان کاملتر را فراهم میکند.
مزایای جراحی کیست تخمدان چیست؟
برخی از اصلی ترین مزایا و ویژگی های این جراحی عبارتند از:
- جراحی از بروز عوارضی مانند پارگی کیست، خونریزی داخلی یا پیچخوردگی تخمدان جلوگیری میکند.
- با برداشتن کیست، فشار از روی بافت های اطراف برداشته میشود و درد، احساس سنگینی یا نفخ شکمی کاهش مییابد.
- با خارج کردن کیست هایی که مانع تخمک گذاری یا انسداد لولههای فالوپ میشوند، عملکرد طبیعی تخمدان بازمیگردد و احتمال بارداری افزایش مییابد.
- پس از جراحی، نمونه کیست برای بررسی پاتولوژی ارسال میشود تا نوع و ماهیت آن مشخص شود و این کار به تشخیص زودهنگام موارد بدخیم و انتخاب درمان مناسب کمک میکند.
- در بسیاری از موارد، حذف کامل کیست و پاکسازی بافت های اطراف از سلول های غیرطبیعی، احتمال بازگشت مجدد آن را کاهش میدهد و از ایجاد کیست های جدید جلوگیری میکند.
عمل کیست تخمدان چقدر طول میکشد؟
زمان جراحی بسته به عوامل مختلفی متفاوت است و عواملی از قبیل اندازه، نوع و مکان و همچنین نوع روش عمل مورد استفاده برای برداشتن یا درمان کیست تخمدان تاثیرگذار هستند، به طور متوسط، این عمل تا یک یا دو ساعت طول میکشد. اما این مدت زمان بر اساس موارد مختلفی متغیر است.
برای مثال، اگر اندازه آن بسیار بزرگ باشد یا در مکانی قرار داشته باشد که دسترسی به آن دشوار است، زمان جراحی افزایش مییابد و همچنین، استفاده از روش جراحی لاپاروسکوپی زمان کمتری نسبت به جراحی باز نیاز دارد.
همه کیست ها نیاز به جراحی کیست تخمدان دارند؟
خیر، همه کیست های تخمدان نیاز به جراحی ندارند، برخی از کیست ها کوچک و بیخطر هستند و به طور خودبه خودی خارج میشوند یا بدون نیاز به درمان خاصی باقی میمانند، این نوع کیستها را گاهی “کیستهای فیزیولوژیک” نیز مینامند، که معمولا نیازی به درمان جراحی ندارند.
اما اگر کیست تخمدان علائم و عوارضی از جمله درد شدید، فشار در ناحیه شکمی، خونریزی نامنظم یا اختلال در عملکرد تخمدانها ایجاد کند، پزشک معالج توصیه به جراحی میکند تا کیست برداشته شده یا درمان شود.
دوره نقاهت بعد از جراحی کیست تخمدان
دوره نقاهت بعد از جراحی کیست تخمدان بستگی به روش جراحی و وضعیت جسمی بیمار دارد، در جراحی لاپاراسکوپی، به دلیل کمتهاجمی بودن، بیمار ظرف ۱ تا ۲ هفته فعالیت های روزمره خود را از سر میگیرد و درد و تورم کم است، در جراحی باز به دلیل برش بزرگتر و دستکاری بافتها، دوران نقاهت طولانیتر است و ۴ تا ۶ هفته طول میکشد تا بیمار به فعالیت های عادی بازگردد و در هر دو روش، رعایت مراقبت های پس از عمل مانند اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین، پیادهروی سبک و پیگیری داروهای تجویزی، به بهبود سریعتر و کاهش عوارض کمک میکند.
خطرات جراحی کیست تخمدان چیست؟
جراحی کیست تخمدان، مانند هر عمل جراحی دیگر، با برخی خطرات و عوارض احتمالی همراه است، از مهم ترین این خطرات عبارتند از:
خونریزی داخلی یا پس از عمل
در حین جراحی یا بعد از آن احتمال دارد رگ های خونی آسیب ببینند و خونریزی ایجاد شود و در موارد خفیف، خونریزی خود به خود کنترل میشود، اما گاهی نیاز به تزریق خون یا اقدامات جراحی اضافی برای کنترل خونریزی وجود دارد، این خطر با تجربه جراح و رعایت تکنیک های دقیق جراحی کاهش مییابد.
عفونت محل برش یا لگن
پس از جراحی، محل برش یا داخل لگن دچار عفونت میشود که با علائمی مانند تب، درد شدید، قرمزی یا ترشحات غیرطبیعی مشخص میشود و با مصرف آنتی بیوتیک و مراقبت مناسب از محل جراحی کنترل میشود، اما در موارد شدید نیاز به درمان گستردهتر یا تخلیه عفونت است.
عوارض بیهوشی
هر جراحی که نیاز به بیهوشی عمومی داشته باشد، با خطراتی مانند مشکلات قلبی، ریوی یا واکنش های آلرژیک همراه است و این خطر در بیماران با بیماری های زمینهای بیشتر است و پیش از عمل، بررسی های کامل پزشکی انجام میشود تا احتمال بروز آن کاهش یابد.
آسیب به تخمدان یا ساختارهای اطراف
در حین برداشتن کیست، احتمال آسیب به بافت سالم تخمدان یا اندام های اطراف مانند روده، مثانه و رگ های بزرگ وجود دارد و این آسیب منجر به کاهش عملکرد تخمدان، خونریزی یا اختلالات گوارشی میشود، انتخاب روش جراحی مناسب و مهارت جراح این خطر را کاهش میدهد.
تشکیل چسبندگی داخلی
پس از جراحی در لگن یا اطراف تخمدان بافت اسکار یا چسبندگی ایجاد میشود که گاهی باعث درد مزمن یا مشکلات باروری میشود و این عارضه بیشتر در جراحی های باز دیده میشود و استفاده از تکنیک های لاپاراسکوپی و مراقبت های پس از عمل احتمال آن را کاهش میدهد.
هزینه جراحی کیست تخمدان چقدر است؟
هزینه جراحی کیست تخمدان ثابت نیست و تحت تأثیر چند عامل قرار دارد، روش جراحی، مانند لاپاراسکوپی یا جراحی باز، نقش مهمی در تعیین هزینه دارد؛ جراحی کمتهاجمی ارزانتر است، اندازه و پیچیدگی کیست، وجود چسبندگی یا احتمال بدخیمی نیز هزینه را افزایش میدهد، نوع بیمارستان یا مرکز درمانی، مدت بستری و مراقبت های پس از عمل، از دیگر عوامل مؤثر هستند و علاوه بر این، پوشش بیمه و داشتن بیمه تکمیلی بخش قابل توجهی از هزینهها را کاهش میدهد و بر رقم نهایی تأثیر میگذارد.
سوالات متداول جراحی کیست تخمدان
بله، در مواردی که جراحی باز یا لاپاراسکوپی صورت میگیرد، نیاز به چند روز بستری در بیمارستان وجود دارد.
بله، احتمال بازگشت کیست وجود دارد، اما با رعایت دقیق دستورات پزشک و پیگیریهای منظم، این احتمال کاهش مییابد.
در صورت بروز درد شدید، خونریزی غیرعادی، تب یا علائم عفونت پس از جراحی باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
در نهایت…
همانطور که گفته شد، عمل کیست تخمدان یک روش درمانی موثر برای برطرف کردن عوارض و مشکلات ناشی از کیستهای تخمدان است. معمولا این عمل با موفقیت انجام میشود و میتواند به کاهش عوارض ناشی از کیستهای تخمدان کمک کند. اگر تصمیم به جراحی گرفته شده است، مهم است که با پزشک خود درباره تمام جوانب مرتبط با جراحی و روشهای مراقبتی بعد از عمل مشورت کنید تا بهترین نتیجه را تجربه کنید.