دوران بارداری یکی از حساسترین و مهمترین دورههای زندگی زنان است که نیازمند مراقبتهای ویژه در زمینه بهداشت فردی است و تغییرات هورمونی، فیزیولوژیکی و روانی در این دوران بر سلامت مادر و جنین تأثیر گذاشته که رعایت بهداشت فردی در دوران بارداری مانند مراقبت از پوست، دندانها، بهداشت ناحیه تناسلی، لباس، خواب و تغذیه، نقش مهمی در پیشگیری از بیماریها و حفظ آرامش روانی مادر دارد، اما آیا همه زنان از نکات ضروری بهداشت فردی در بارداری آگاه هستند؟ این موضوع چقدر میتواند بر سلامت جنین اثرگذار باشد؟
اهمیت رعایت بهداشت فرد در دوران بارداری
رعایت بهداشت فردی در دوران بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا مستقیما بر سلامت مادر و جنین تأثیر میگذارد و در این دوران، سیستم ایمنی بدن مادر دچار تغییراتی میشود و او را در برابر عفونتها و بیماریها آسیبپذیرتر میکند و رعایت بهداشت دهان و دندان از بروز التهاب لثه و عفونت جلوگیری کرده که ممکن است بر رشد جنین نیز اثر منفی بگذارد.
شستوشوی منظم دستها، استفاده از لباسهای مناسب و تمیز، حفظ بهداشت ناحیه تناسلی، و مراقبت از پوست از بروز مشکلات پوستی، قارچی و عفونتهای مجاری ادراری پیشگیری کرده و همچنین رعایت اصول بهداشتی به مادر احساس آرامش و اعتماد به نفس بیشتری میدهد و از اضطرابهای غیرضروری جلوگیری میکند و در نتیجه، بهداشت فردی یکی از پایههای مهم بارداری سالم است.
نکات مهم در خصوص بهداشت فردی در دوران بارداری
رعایت بهداشت فردی در دوران بارداری بسیار مهم است و مواردی که باید رعایت شود عبارتند از:
حمام کردن
هیچ محدودیتی برای حمام کردن در دوران بارداری وجود ندارد و فقط مراقب لیز خوردن و افتادن در حمام بخصوص وان باشید به خصوص در هفته های آخر بارداری به علت سنگینی و بزرگی شکم که ممکن است تعادل بدن بهم بخورد.
بهتر است آب حمام ولرم باشد و زمان حمام کردن کوتاه باشد. چون آب داغ میتواند برای جنین بخصوص سه ماه اول مضر باشد.
نکته: سونا در بارداری مضر است.
پوشیدن لباس
بهتر است در بارداری لباس راحت و گشاد بپوشید و به علت افزایش حجم و دردناک شدن پستانها از سینه بندهای مناسب استفاه شود و پوشیدن کفش پاشنه بلند (بیشتر از ۵ سانتی متر) و یا کاملا تخت بدلیل افزایش انحنای کمر و برهم زدن تعادل توصیه نمی شود.
پوشیدن شلوار و جوراب تنگ توصیه نمی شود.
مراقبت از دندان
دربارداری زنان تمایل به مصرف غذای شیرین یا ترش دارد و ممکن است به علت کم حوصلگی و خستگی وقت کمتری صرف دندان کنند و لذا احتمال پوسیدگی دندان بیشتری می شود، انجام درمان دهان و دندان در بارداری منعی ندارد ولی بهترین زمان سه ماهه دوم بارداری است.
در ضمن بهتر است دندانها قبل بارداری توسط دندانپزشک ویزیت شوند و درست باشند.
نکته قابل توجه:
- از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده شود.
- برای تمیز کردن دندانها علاوه بر مسواک از نخ دندان استفاه شود.
- بهتر است به جای مواد قندی، میوه و سبزی های تازه مصرف شود.
- پس از خوردن غذا و مایعات گرم، از خوردن و نوشیدن غذا و مایعات سرد و پس از خوردن غذا و مایعات سرد، از خوردن و نوشیدن غذا و مایعات گرم خودداری شود.
- اگر خونریزی از لثه وجود دارد بهتر است پس از مسواک زدن دهان با آب نمک (سرم فیزیولوژی) قرقره شود و در صورت تداوم خونریزی به دندانپزشک مراجعه کند.
استراحت
بهترین وضعیت استراحت، خوابیدن به پهلو است و این امر سبب خونرسانی و اکسیژن رسانی بهتر به جنین می شود و همچنین از انجام کارهایی که باعث خستگی می شوند پرهیز کنید.
ورزش
زنانی که قبل از بارداری به طور مرتب ورزش می کردند باید دفعات آن را کاهش دهند، ولی کسانی که سابقه نداشته اند ورزش حرفه ای نباید انجام دهند.
ورزش تنیس، اسکی، کوه نوردی، شیرجه، ورزش رزمی، در بارداری توصیه نمی شود.
پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری و تمرین کششی اشکال ندارد. برخی بیماران نباید ورزش کنند در این موارد با پزشک خود مشورت کنید.
روابط جنسی
تغییرات دوران بارداری مانند تهوع ، سرگیجه، بزرگ شدن پستانها، پرخونی لگن، بزرگی شکم و باسن می تواند روی فعالیتهای جنسی اثر بگذارد و تمایلات جنسی طی نیمه اول بارداری کاهش می یابد ولی اغلب در نیمه دوم بیشتر می شود.
مقاربت اشکالی ندارد مگر اینکه زن باردار احساس ناراحتی بکند یا ممنوعیت پزشکی داشته باشد، مقاربت برای جنین مشکل ایجاد نمی کندف اما بعضی خانمها ممکن است پس از نزدیکی در سه ماهه اول یا سوم دچار درد زیر دل یا کمر شوند که معمولا با ماساژ دادن و استراحت کمتر می شود و اگر درد با ماساژ بهبود نیافت با پزشک مشورت کنید.
نکته قابل توجه:
زن و شوهر باید در مورد تغییرات بدن در بارداری صحبت کنند و مسائلی مربوط به روابط جنسی را با صراحت با یکدیگر در میان بگذارند.
- وضعیتی را برای مقاربت انتخاب کنند که برای هر دو راحت تر باشد.
- درصورت خونریزی یا درد هنگام مراقبت به پزشک مراجعه کنید.
- استفاده از کاندوم در دورا بارداری در مواردی که احتمال عفونت ناحیه تناسلی وجود دارد توصیه می شود.
اعتیاد و کشیدن سیگار یا سایر موارد دخانی و الکی
- بهتر است سیگار و سایر موارد و الکل مصرف نشود.
- سیگار باعث زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، سقط جنین می شود.
ترک اعتیاد در بارداری توصیه نمی شود و می باید زن باردار تحت نظر پزشک متخصص باشد.
مصرف دارو
اکثر داروهایی که زن باردار مصرف می کند ممکن است از طریق جفت به جنین برسد پس از مصرف خودسرانه دارو خودداری کنید.
- اگر قبل از بارداری دارو مصرف می کردید حتما با پزشک مشورت کنید.
- درصورت بیماری و مراجعه به پزشک حتما پزشک را از بارداری خود مطلع کنید.
- با توجه به اینکه اشعه رادیولوژی برای جنین می تواند خطرناک باشد، پزشک را از باردار بودن خود مطلع کنید.
- خانمهای باردار نباید با افرادیکه بیماری عفونی دارند تماس داشته باشند.
سوالات متداول
استفاده گاهبهگاه از لاک ناخن معمولا مشکلی ندارد، اما برخی رنگ موها دارای ترکیبات شیمیایی هستند که بهتر است در سهماهه اول از آنها اجتناب شود یا با مشورت پزشک استفاده گردد.
ورزش سبک و مناسب بارداری مفید است و پس از ورزش باید بدن با آب ولرم شسته شود و لباسهای خیس و چسبان تعویض گردد تا از بروز عفونت پوستی جلوگیری شود.
در نهایت…
رعایت بهداشت فردی در دوران بارداری نقش کلیدی در حفظ سلامت مادر و جنین دارد و از مراقبتهای دهان و دندان گرفته تا بهداشت پوست و ناحیه تناسلی، همه این اقدامات به پیشگیری از عفونتها، افزایش آرامش روانی و ایجاد شرایطی ایمن برای رشد جنین کمک میکنند و با رعایت اصول بهداشتی ساده میتوان بارداری سالمتری را تجربه کرد.